वैदिक हिंदू सनातन धर्मात अशी अनेक रहस्ये आहेत, ज्यांची माहिती फार कमी लोकांना आहे. तसेच काही कार्ये केवळ वैदिक कर्मकांडानेच पूर्ण होतात. असेच एक रहस्य आहे की कोणत्याही मूर्तीची प्राणप्रतिष्ठा करण्यापूर्वी मूर्तीच्या डोळ्यावर पट्टी बांधली जाते. डोळ्यांवर पट्टी बांधण्याचे रहस्य जाणून घेऊया…
वैदिक हिंदू सनातन धर्मात सर्व शुभ आणि अशुभ कार्ये करण्यासाठी काही धार्मिक विधी किंवा ज्योतिषीय विधी नक्कीच आहे. सनातन धर्मात सर्व विधी एका विशिष्ट पद्धतीने केले जातात. उदाहरणार्थ एखाद्या व्यक्तीच्या जन्मापासून त्याच्या मृत्यूपर्यंत 16 विधी केले जातात.
त्याचप्रमाणे कोणत्याही मंदिरात मूर्तीच्या प्राणप्रतिष्ठेचा कार्यक्रम असो किंवा देवप्रतिष्ठा किंवा पितृप्रतिष्ठा कार्यक्रम असो, त्या सर्वांमध्ये प्राणप्रतिष्ठा कार्यक्रम नक्कीच होतो. कोणत्याही मूर्तीचा अभिषेक सोहळा पूर्ण होईपर्यंत त्या डोळ्यावर पट्टी बांधली जाते. यामागे एक खोल रहस्य आहे जे शास्त्रात सांगितले आहे.
या संदर्भात धार्मिक शास्त्रात असे म्हटले आहे की, जोपर्यंत कोणत्याही मूर्तीची प्राण-प्रतिष्ठा होत नाही, तोपर्यंत त्या मूर्तीची पूजा करता येत नाही आणि त्या मूर्तीचे दर्शनही करू नये. असे केल्याने शुभ फळ मिळत नाही.
दर्शन घेताना भक्त जेव्हा मूर्तीच्या डोळ्यात पाहतो तेव्हा भक्त आणि मूर्ती यांच्यात भावनांची देवाणघेवाण होते, असे धार्मिक शास्त्रात सांगितले आहे. डोळे हा भावनांच्या प्रसाराचा मार्ग मानला जातो. असे म्हणतात की हृदयाचा संवाद डोळ्यांद्वारेच होतो. अशा स्थितीत भक्तीभावाने भरलेल्या भक्ताने प्राण-प्रतिष्ठा करण्यापूर्वीच बराच काळ भगवंताच्या डोळ्यात पाहिल्यास ते प्रेमाने प्रभावित होऊन भक्तासोबत निघून जातात, अशी श्रद्धा आहे.
त्याच वेळी भक्ताच्या भावना शुद्ध आणि निर्मळ असतात, तेव्हा त्यांचे उपासक त्यांच्या भावनांच्या अधीन होतात. तसेच या काळात भक्ताला सकारात्मक ऊर्जा जाणवते. त्यामुळेच प्राणप्रतिष्ठा कार्यक्रमापूर्वी मूर्तीच्या डोळ्यांवर पट्टी बांधली जाते.
आणखी एका कारणाने, शास्त्र सांगते की प्राणप्रतिष्ठेच्या वेळी शक्तीच्या रूपातील प्रकाशकिरण देवाच्या मूर्तीमध्ये प्रवेश करतो. ही विस्मयकारक शक्ती डोळ्यांतूनच बाहेर पडते. प्राणप्रतिष्ठेनंतर जेव्हा देवाचे डोळे उघडतात तेव्हा त्याच्या डोळ्यांतून हा अफाट शक्तीचा प्रकाश बाहेर पडतो. यामुळेच यावेळी परमेश्वराला आरसा दाखवला जातो.