डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर महापरिनिर्वाण दिनानिमित्त भाषण
(६ डिसेंबर – महापरिनिर्वाण दिन)
आदरणीय अध्यक्ष महोदय, मान्यवर अतिथीगण, प्रिय बंधू-भगिनींनो आणि विद्यार्थी मित्रांनो,
आज ६ डिसेंबर… हा दिवस भारतीय इतिहासातील एक अत्यंत दुःखद व वेदनामय दिवस आहे. आजपासून ठीक ६९ वर्षांपूर्वी, ६ डिसेंबर १९५६ रोजी भारतरत्न, भारतीय राज्यघटनेचे शिल्पकार, दलित-शोषित-वंचितांच्या कैवारी, महामानव डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांनी दिल्ली येथे आपल्या निवासस्थानी अखेरचा श्वास घेतला. त्यांच्या निधनाने केवळ एक व्यक्ती गेली नाही, तर एक युग संपले… एक क्रांती थांबली… आणि करोडो शोषितांचा आधार हरपला.
बाबासाहेब म्हणजे फक्त नाव नव्हते… ते एक विचार होते, एक संघर्ष होता, एक स्वप्न होते… समतेचे, न्यायाचे आणि बंधुतेचे स्वप्न!
जन्मापासूनच त्यांना अस्पृश्यतेच्या जाचक बेड्या सहन कराव्या लागल्या. पाण्याच्या टाक्याला हात लावला म्हणून अपमान सहन करावा लागला, शाळेत वेगळे बसावे लागले, गुरुजीही पाणी प्यायला देत नव्हते… तरीही त्यांनी शिक्षण सोडले नाही. कोल्हापूरच्या महाराजांच्या मदतीने, स्वतःच्या अथक परिश्रमाने त्यांनी कोलंबिया विद्यापीठातून अर्थशास्त्रात डॉक्टरेट मिळवली, लंडनमधून बार-ऍट-लॉ आणि डी.एस्सी. पदवी मिळवली. जगातील सर्वाधिक शिकलेले नेते म्हणून त्यांचा आजही आदर केला जातो.
पण बाबासाहेबांनी शिक्षण फक्त स्वतःसाठी घेतले नाही. ते परत आले आणि म्हणाले,
“शिका! संघटित व्हा!! संघर्ष करा!!!”
त्यांनी महाडच्या चवदार तळ्याचा सत्याग्रह केला, नाशिकच्या काळाराम मंदिर प्रवेशाचा लढा उभा केला, पूना करार केला, १९५१ मध्ये हिंदू कोड बिलासाठी संसदेत धडक दिली आणि शेवटी १४ ऑक्टोबर १९५६ रोजी नागपूरच्या दीक्षाभूमीवर ६ लाख लोकांसमोर बौद्ध धम्म स्वीकारला. कारण त्यांना माहीत होते की, जोपर्यंत जातीआधारित धर्म आहे, तोपर्यंत खरी समता येणार नाही.
आणि सर्वात मोठे काम… भारतीय राज्यघटना!
जगातील सर्वात मोठी लेखी राज्यघटना… जी प्रत्येक भारतीयाला समानता, स्वातंत्र्य, बंधुता आणि न्याय देते… ती बाबासाहेबांनी आपल्या रक्ताने-पोटाने लिहिली. आज आपण घटनेच्या छायेत शांतपणे झोपतो, त्याचे श्रेय फक्त आणि फक्त डॉ. बाबासाहेब आंबेडकरांना जाते.
पण आजही प्रश्न पडतो…
बाबासाहेब गेल्यानंतर ६९ वर्षे झाली, तरी का अजूनही दलितांवर अत्याचार होतात?
का अजूनही खेड्यांमध्ये अस्पृश्यता आहे?
का अजूनही मॅन्युअल स्कॅव्हेंजिंग करणारे आपले बंधू मरण पावतात?
का अजूनही शिक्षण आणि नोकऱ्यांमध्ये आरक्षणावरून वाद होतात?
कारण बाबासाहेबांचे स्वप्न पूर्ण झाले नाही… ते अर्धवट राहिले.
आज आपण फक्त त्यांची जयंती साजरी करतो, पुतळ्यांना हार घालतो, पण त्यांचा विचार जगतो का?
बाबासाहेब म्हणाले होते,
“मी तुम्हाला स्वातंत्र्य, समता आणि बंधुता देऊ शकतो, पण ती टिकवण्याची जबाबदारी तुमची आहे.”
म्हणून आज महापरिनिर्वाण दिनी आपण प्रतिज्ञा करूया की,
आपण जाती-जातीत भेदभाव करणार नाही.
आपण बाबासाहेबांचे २२ प्रतिज्ञा पाळू.
आपण शिक्षण घेऊ आणि देऊ.
आपण बौद्ध धम्माच्या करुणा-मैत्री-समतेच्या मार्गावर चालू.
आणि सर्वांत महत्त्वाचे… आपण बाबासाहेबांचा विचार घेऊन त्यांचे अपूर्ण स्वप्न पूर्ण करू!
जय भीम! जय बुद्ध! जय भारत!
बाबासाहेब अमर राहो! त्यांचा विचार अमर राहो!
धन्यवाद!
