Hampi vitthal mandir हंपी येथील जगप्रसिद्ध विठ्ठल मंदीर
हंपी हे 7 व्या शतकातील हिंदू विरुपाक्ष मंदिर, विठ्ठल मंदिर आणि दगडी रथांसाठीही प्रसिद्ध आहे. विठ्ठल मंदिर हे भगवान विठ्ठल किंवा भगवान विष्णू यांना समर्पित 16 व्या शतकातील रचना आहे. हंपीला भेट देणार्‍या सर्व पर्यटकांनी हे पाहण्यासारखे आहे कारण येथील सौंदर्य, कोरीवकाम आणि भव्य वास्तुकला पाहण्यासारखी आहे. दक्षिणेकडील तीरावर वसलेले हे मंदिर मूळ दक्षिण भारतीय द्रविडीयन मंदिरांच्या स्थापत्य शैलीचे प्रतिनिधित्व करते. विठ्ठल मंदिर राजा देवराय द्वितीय च्या कारकिर्दीत बांधले गेले आणि मंदिर विजयनगर साम्राज्याने स्वीकारलेल्या शैलीचे प्रतीक आहे. मंदिराचे सुशोभित खांब आणि सुरेख नक्षीकाम पाहून पर्यटक मोहित होतात. रंगा मंडप आणि 56 संगीत स्तंभ हे विठ्ठल मंदिराचे वैशिष्ट्य आहे. मूर्ती आतल्या गाभाऱ्यात ठेवल्या असून येथे फक्त मुख्य पुजारीच प्रवेश करू शकतो. लहान गर्भगृह सर्वसामान्यांसाठी खुले आहे तर मोठ्या गर्भगृहात स्मारकात्मक सजावट पाहता येते. या मंदिराच्या परिसरात असलेला दगडी रथ हे या मंदिराचे आणखी एक प्रमुख आकर्षण आहे. संकुलाच्या पूर्वेला असलेला हा रथ वजनाचा असूनही त्याच्या दगडी चाकांच्या साहाय्याने हलवता येतो. मंदिराच्या परिसरात अनेक मंडप, देवळे आणि प्रशस्त कक्षही बांधण्यात आले आहेत.
या विठ्ठल मंदिराबद्दल आख्यायिका प्रचलित आहेत. असे सांगितले जाते की विठ्ठलाने राजा कृष्णदेवराय यांच्या स्वप्नांमध्ये येऊन आपली मूर्ती पुन्हा एकदा पंढरपुरला स्थापन करण्यास सांगितले. अजून एका आख्यायिकाप्रमाणे विठ्ठल हे भगवान विष्णूचा अवतार आहे व त्यांच्यासाठी हे मंदिर बांधले गेले. हे महालाप्रमाणे दिव्य होते पण इतका भव्य दिव्य महाल व दिखावा हा आपल्यासाठी योग्य नाही असे मानून विठ्ठल पुन्हा स्वगृही परतले.
हंपी येथील विठ्ठल मंदिराला वर्ल्ड हेरिटेज साईट दर्जा देण्यात आला आहे. येथील मंदिरात पाकगृह मंडप, पांडुरंग रखुमाई कल्याण मंडप, गृहमंडप आणि महा मंडप आहेत.
विठ्ठल मंदिराचे म्युझिक स्तंभ; एक गूढ
16 व्या शतकात कर्नाटकाच्या हम्पी येथे निर्मित विठ्ठल मंदिराचे संगीत स्तंभांचा गूढ अजून कायमच आहे. या मंदिरात 56 खांब आहे, ज्याने हात लावल्याने संगीत ऐकू येतं. तुंगभद्रेच्या काठावर वसलेले हे मंदिर स्थापत्य शास्त्राचा उत्कृष्ट नमुना आहे. संपूर्ण मंदिरातील खांब पोकळ नसून त्यातून आजही 'सरगम'चा निनाद ऐकण्यात येतो.
हंपी हे आंध्र प्रदेश राज्याच्या सीमेजवळ मध्य कर्नाटकच्या पूर्व भागात तुंगभद्रा नदीच्या काठावर वसलेले आहे. ते बेंगळुरूपासून 376 किलोमीटर (234 मैल) आणि हुबळीपासून 165 किलोमीटर (103 मैल) अंतरावर आहे. सर्वात जवळचे रेल्वे स्टेशन होस्पेट, 13 किलोमीटर (8.1 मैल) अंतरावर आहे आणि सर्वात जवळचे विमानतळ तोरणागल्लू येथील जिंदाल विजयनगर विमानतळ, 32 किलोमीटर (20 मैल) अंतरावर आहे, जे बेंगळुरू विमानतळाशी कनेक्टेड आहे आहे. गोवा आणि बेंगळुरूहुन बस आणि रेल्वेने एका रात्रीत हंपीला पोहोचता येते. बदामी आणि ऐहोल पुरातत्त्व स्थळांच्या आग्नेयेस, हंपी 140 किलोमीटर (87 मैल) अंतरावर आहे.
