हिंदू धर्मात प्रत्येक पौर्णिमेच्या तिथीचे स्वतःचे महत्त्व आहे. असे मानले जाते की प्रत्येक महिन्यातील पौर्णिमेला उपवास आणि आराधना करण्याचे वेगवेगळे नियम आहेत आणि त्यांचे पालन केल्याने मनोकामना पूर्ण होतात. दर महिन्याला एक पौर्णिमा तिथी असते आणि अशा प्रकारे वर्षभरात 12 पौर्णिमा तिथी साजरी केली जातात. त्याच वेळी ज्या वर्षी मलमास होतो त्या वर्षी 13 पौर्णिमेच्या तारखा साजरी केल्या जातात.
प्रत्येक पौर्णिमेच्या तिथीचे स्वतःचे विशेष महत्त्व असते आणि प्रत्येक पौर्णिमा तिथी वेगळ्या पद्धतीने साजरी केली जाते. या क्रमाने वैशाख महिन्यात येणाऱ्या पौर्णिमेला वैशाखी पौर्णिमा किंवा बुद्ध पौर्णिमा म्हणतात. ही पौर्णिमा तिथी खास आहे कारण या दिवशी भगवान विष्णूचा नववा अवतार महात्मा बुद्ध अवतरला होता. चला जाणून घेऊया या वर्षी बुधाची पौर्णिमा कधी पडेल आणि त्याचे महत्त्व काय आहे.
बुद्ध पौर्णिमा तिथी
यंदा भगवान बुद्धांची 2584 वी जयंती आहे. बुद्ध पौर्णिमेची तारीख आशियाई चंद्र सौर कॅलेंडरवर आधारित असल्याने, बुद्ध पौर्णिमेची तारीख दरवर्षी बदलते.
यंदा बुद्ध पौर्णिमा सोमवार, 16 मे रोजी साजरी होणार आहे.
वैशाख महिन्याची पौर्णिमा तारीख सुरू होते - 15 मे, रविवार दुपारी 12:45 पासून
पौर्णिमा तिथी समाप्त - 16 मे, सकाळी 9:43 पर्यंत
उदय तिथीमध्ये 16 मे रोजी पौर्णिमा तिथी येणार असल्याने या दिवशी पौर्णिमा व्रत केले जाईल.
बुद्ध पौर्णिमा का साजरी केली जाते?
सर्व धर्माचे लोक गौतम बुद्धांचा जन्मदिवस बुद्ध जयंती म्हणून साजरा करतात. गौतम बुद्ध भगवान विष्णूचा नववा अवतार मानला जातो आणि बुद्ध पौर्णिमेला त्यांची पूजा केली जाते. असे मानले जाते की 563 ईसापूर्व पौर्णिमेच्या दिवशी भगवान बुद्ध राजकुमार सिद्धार्थ गौतमाच्या रूपात प्रकट झाले होते. त्यांचा जन्म लुंबिनी येथे झाला आणि त्या दिवशी वैशाख महिन्यातील पौर्णिमा असल्याने हा दिवस त्यांचा वाढदिवस म्हणून साजरा केला जात असे.
बुद्ध पौर्णिमेला कोणत्या देवांची पूजा केली जाते?
बुद्ध पौर्णिमेला, बौद्ध समुदायाचे लोक मठात प्रार्थना करतात, मंत्र म्हणतात, ध्यान करतात आणि उपवास करतात. सनातन धर्माचे लोक या दिवशी भगवान विष्णूची पूजा करतात आणि चंद्र पाहतात आणि चंद्राचीही पूजा करतात. असे मानले जाते की या पौर्णिमेच्या दिवशी पवित्र नदीत स्नान केले जाते. गंगासारख्या पवित्र नदीत स्नान करणे अत्यंत फलदायी मानले जाते.
बुद्ध पौर्णिमेचे महत्त्व
केवळ सनातन धर्माचे लोकच नाही तर बौद्ध धर्माचे लोकही बुद्ध पौर्णिमा मोठ्या उत्साहात साजरी करतात. बुद्ध पौर्णिमेच्या दिवशी चंद्र आपल्या सर्व कलांनी परिपूर्ण असतो, म्हणून या दिवशी चंद्रदर्शन फलदायी मानले जाते. भगवान बुद्धांनी सारनाथ येथे पहिला उपदेश केला. त्यांनी 45 वर्षे अखंड 'धर्म', अहिंसेचा धडा शिकवला. त्यामुळे या पौर्णिमेच्या दिवशी भगवान बुद्धाची पूजा करणे फलदायी मानले जाते.
बुद्ध पौर्णिमेची कथा
पौराणिक कथेनुसार एकदा भगवान श्रीकृष्णाचा परममित्र सुदामा त्यांना द्वारकेत भेटायला आले तेव्हा भगवानांनी त्यांना या व्रताचे महत्त्व सांगितले. या व्रताच्या प्रभावामुळे सुदामाचे दारिद्र्य दूर झाले. तेव्हापासून हे व्रत अत्यंत फलदायी मानले जाते आणि असे मानले जाते की हे व्रत केल्याने सर्व पापांपासून मुक्ती मिळते.
बुद्ध पौर्णिमेला चंद्रग्रहण होणार
यावर्षीची बुद्ध पौर्णिमा तिथी अधिक महत्त्वाची आहे कारण वर्षातील पहिले चंद्रग्रहणही याच दिवशी होणार आहे. 16 मे रोजी वैशाख पौर्णिमा, विशाखा नक्षत्र आणि वृश्चिक राशीत चंद्रग्रहण होईल. हे चंद्रग्रहण संपूर्ण चंद्रग्रहण असेल. या दिवशी परीघ योगात बुद्ध पौर्णिमेला चंद्रग्रहण साजरे केले जाईल. धार्मिक मान्यतांमध्ये चंद्रग्रहणाला विशेष महत्त्व आहे. हे चंद्रग्रहण भारतात दिसणार नसले तरी भारतीय वेळेनुसार ते 16 मे रोजी सकाळी 8.59 ते सकाळी 10.23 पर्यंत राहील. या दिवशी नदीत स्नान करणे आणि दान करणे खूप फलदायी ठरेल.
अशाप्रकारे बुद्ध पौर्णिमेला विशेष महत्त्व दिले गेले असून या दिवसाची उपासना अत्यंत फलदायी मानली जाते.