Lakshmi Pujan 2025 date in Maharastra २०२५ मध्ये लक्ष्मी पूजनाबाबतचा संभ्रम मुख्यतः अमावस्या तिथीच्या वेळेमुळे आहे. हिंदू पंचांगानुसार, अमावस्या तिथी २० ऑक्टोबर २०२५ रोजी दुपारी ३:४४ वाजता सुरू होते आणि २१ ऑक्टोबर २०२५ रोजी दुपारी ५:५४ वाजता संपते. लक्ष्मी पूजन हे प्रदोष काळात (संध्याकाळी सूर्यास्तानंतर) अमावस्या तिथी असताना केले जाते. यंदा अमावस्या २० ऑक्टोबरच्या दुपारपासून सुरू होत असल्याने, प्रदोष काळात (संध्याकाळी) अमावस्या विद्यमान असते. त्यामुळे बहुतेक तज्ञ आणि पंचांग (जसे की द्रिक पंचांग) नुसार, लक्ष्मी पूजन २० ऑक्टोबरला करावे. काही जणांना अमावस्या २१ ऑक्टोबरला सकाळी वाटते, कारण तिथी दुसऱ्या दिवशीही चालू असते, पण पूजनासाठी प्रदोष काळातील अमावस्या महत्त्वाची असते. जर अमावस्या २० ऑक्टोबरच्या प्रदोषनंतर सुरू झाली असती, तर पूजन २१ ला झाले असते, पण येथे तसे नाही. हे तर्क द्रिक पंचांग आणि इतर ज्योतिष तज्ञांच्या मतांवर आधारित आहे.
महाराष्ट्रात लक्ष्मी पूजन २० ऑक्टोबर २०२५ (सोमवार) रोजी संध्याकाळी करावे असे सांगितले जात आहे. योग्य मुहूर्त हा प्रदोष काळ आणि वृषभ काळाच्या संयोगात असतो, ज्याला स्थिर लग्न म्हणतात. हे मुहूर्त शहरानुसार थोडे वेगळे असतात, पण सामान्यतः संध्याकाळी ७ ते ९ च्या दरम्यान.
मुंबई मध्ये संध्याकाळी ७:४१ ते ८:४० अर्थात ५९ मिनिटे
पुणे येथे संध्याकाळी ७:३८ ते ८:३७ अर्थात ५९ मिनिटे
नागपूर येथे संध्याकाळी ७:१५ ते ८:१४ अर्थात ५९ मिनिटे
कारण आणि तर्क: अमावस्या २० ऑक्टोबर दुपारी सुरू होत असल्याने, संध्याकाळच्या प्रदोष काळात (सूर्यास्तानंतर २.५ तास) अमावस्या असते. वृषभ काळ (स्थिर लग्न) यामुळे पूजनासाठी शुभ असते, ज्यामुळे लक्ष्मी देवीची कृपा स्थिर राहते अशी श्रद्धा आहे. हे द्रिक पंचांगानुसार आहे. संभ्रमाचे कारण म्हणजे काही स्थानिक पंचांग किंवा ज्योतिषी अमावस्येच्या समाप्तीवर आधारित सल्ला देतात, पण मुख्य तज्ञ प्रदोष-अमावस्या संयोगावर जोर देतात.
भारतात लक्ष्मी पूजनाची तारीख आणि मुहूर्त राज्यानुसार थोडे वेगळे असतात, कारण सूर्योदय/सूर्यास्त आणि स्थानिक परंपरा यावर अवलंबून असते. बहुतेक राज्यांत २० ऑक्टोबरलाच होते, पण पूर्वेकडील राज्यांत (जसे प. बंगाल) मुख्य लक्ष्मी पूजन कोजागिरी पौर्णिमेला असते, तर दिवाळीत काली पूजा होते. खाली मुख्य राज्यांची माहिती:
दिल्ली (उत्तर भारत): २० ऑक्टोबर २०२५ - संध्याकाळी ७:०८ ते ८:१८
गुजरात: २० ऑक्टोबर २०२५ - संध्याकाळी ७:३६ ते ८:४० (अहमदाबाद)
कर्नाटक: २० ऑक्टोबर २०२५ - संध्याकाळी ७:१८ ते ८:१३ (बेंगळुरू)
दक्षिण भारतात दीपावली चतुर्दशीला (१९ ऑक्टोबर) मुख्य सण, पण लक्ष्मी पूजन अमावस्येला.
तमिळनाडू - २० ऑक्टोबर २०२५ - संध्याकाळी ६:५९ ते ७:५४ (चेन्नई) मुख्य दीपावली १९ ऑक्टोबर (नरक चतुर्दशी), पण लक्ष्मी पूजन अमावस्येला.
पश्चिम बंगाल : ६ ऑक्टोबर २०२५ (कोजागिरी लक्ष्मी पूजन); दिवाळीत काली पूजा २० ऑक्टोबर- संध्याकाळी ११:०० ते ११:४९ (कोलकाता, कोजागिरीसाठी) मुख्य लक्ष्मी पूजन शरद पौर्णिमेला. दिवाळी अमावस्येला काली पूजा. काही स्रोत २०/२१ ऑक्टोबर सांगतात, पण परंपरेनुसार काली पूजा.
उत्तर प्रदेश : २० ऑक्टोबर २०२५ - संध्याकाळी ७:०७ ते ८:१८ (नोएडा) दिल्लीसारखेच.
राजस्थान : २० ऑक्टोबर २०२५ - संध्याकाळी ७:२४ ते ८:३१ (जयपूर)
शहरानुसार बदलतात, त्यामुळे स्थानिक पंचांग किंवा ज्योतिषीशी सल्ला घ्या. काही स्रोतांमध्ये २१ ऑक्टोबर सांगितले आहे, पण बहुसंख्य तज्ञ २० ऑक्टोबरला मान्यता देतात कारण अमावस्या प्रदोषात २० ला आहे.
लक्ष्मीपूजनाचा खरा दिवस कोणता? पंचांगकर्ते गौरव देशपांडे यांचे स्पष्टीकरण
पंचांगकर्ते आणि खगोल अभ्यासक गौरव देशपांडे यांनी सोशल मीडियावर दिवाळीतील लक्ष्मीपूजनाचा योग्य दिवस कोणता याबाबत सविस्तर माहिती दिली आहे. त्यांनी धर्मशास्त्रातील निर्णयसिंधू ग्रंथाचा संदर्भ देत सांगितले आहे की -
“जेव्हा अमावास्या दोन दिवस प्रदोषकाळात (म्हणजे सूर्यास्तानंतरच्या काळात) येते, तेव्हा त्या दिवशी सूर्यास्तानंतर एक दंड (सुमारे २४ मिनिटे) किंवा त्यापेक्षा जास्त काळ अमावास्या राहते, तर त्या दिवशीच लक्ष्मीपूजन करावे.
पण जर अमावास्या सूर्यास्तानंतर २४ मिनिटांपेक्षा कमी वेळ असेल, तर आदल्या दिवशी पूजन करणे योग्य ठरते.” म्हणजेच अमावास्येचा कालावधी सूर्यास्तानंतर किती वेळ टिकतो यावर लक्ष्मीपूजनाचा दिवस ठरतो.
देशपांडे यांनी सांगितले की, पुरुषार्थचिंतामणी ग्रंथात या विषयावर वेगळं मत दिलं असलं तरी ते मत इतर प्रमुख धर्मशास्त्रग्रंथांनी स्वीकारलेलं नाही. त्यामुळे निर्णयसिंधू आणि धर्मसिंधू या ग्रंथांनुसार खालीलप्रमाणे पूजनाचा दिवस योग्य मानला जाईल -
ऑक्टोबर २०२५ रोजी लक्ष्मीपूजन असलेले प्रदेश
महाराष्ट्र (संपूर्ण ३६ जिल्हे)
गुजरात
कर्नाटक
राजस्थान
आंध्र प्रदेशातील काही भाग
तामिळनाडू इत्यादी
या सर्व ठिकाणी सूर्यास्तानंतर अमावास्या २४ मिनिटांपेक्षा अधिक काळ राहणार असल्याने, २० ऑक्टोबर २०२५ रोजीच पूजन करणे योग्य ठरेल.
२१ ऑक्टोबर २०२५ रोजी लक्ष्मीपूजन असलेले प्रदेश
गोरखपूर
प्रयागराज
बिहार
ओडिशा
पश्चिम बंगाल
या भागांत प्रदोषकाळात अमावास्या दुसऱ्या दिवशी अधिक काळ असल्याने २१ ऑक्टोबर योग्य ठरते.
इतर देशांसाठी मार्गदर्शन
मध्यपूर्व (दुबई, अबुधाबी), युरोप, अमेरिका आणि कॅनडा — २० ऑक्टोबर २०२५
आशिया, ऑस्ट्रेलिया, न्यूझीलंड — २१ ऑक्टोबर २०२५
पूजनाची योग्य वेळ (मुहूर्त)
गौरव देशपांडे यांच्या माहितीनुसार, तुमच्या स्थानिक सूर्यास्ताच्या वेळेनंतर अडीच तासांचा कालावधी म्हणजे प्रदोषकाळ, आणि हाच काळ लक्ष्मीपूजनासाठी सर्वात उत्तम आहे.
