नीलकंठ तुम नीले रहियो, दूध-भात का भोजन करियो, हमरी बात राम से कहियो', या लोकोक्त‍ि प्रमाणे नीलकंठ पक्ष्याला प्रभूचे प्रतिनिधी करणारे मानले गेले आहे.
दसर्‍याच्या सणावर या पक्ष्याचे दर्शन शुभ आणि भाग्य उदय करणारे मानले गेले आहे. यामुळे दसऱ्याच्या दिवशी, अनेक लोक गच्चीवर जाऊन आकाशाकडे पाहतात की त्यांना नीलकंठ पक्ष्याचे दर्शन होईल. जेणेकरून वर्षभर शुभ राहील.
या दिवशी नीलकंठ दर्शन झाल्याने घरात धन-धान्यात वृद्धी होते आणि घरात फलदायी व शुभ कार्य होतात. या दिवशी कधीही नीलकंठ दिसल्यास शुभ मानलं गेलं आहे.
असे म्हणतात की या पक्ष्याच्या दर्शनानंतरच श्री रामाने रावणावर विजय मिळवला होता. विजय दशमी हा सण विजयाचा उत्सव आहे.
नीलकंठ म्हणजे ज्याचा गळा निळा आहे. दसऱ्याला नीलकंठ पाहण्याची परंपरा अनेक वर्षांपासून आहे. लंकेच्या विजयानंतर, जेव्हा भगवान रामाला ब्राह्मणाला मारण्याचे पाप वाटले. भगवान रामाने त्याचा भाऊ लक्ष्मणासह भगवान शिवाची पूजा केली आणि स्वतःला ब्राह्मणाच्या हत्येच्या पापातून मुक्त केले. मग भगवान शिव नीलकंठ पक्ष्याच्या रूपात पृथ्वीवर आले.
धर्मशास्त्रांप्रमाणे भगवान शंकर हेच नीलकण्ठ आहे. हा पक्षी पृथ्वीवरील भगवान शिवाचे प्रतिनिधी आणि रूप दोन्ही मानले जाते. नीलकंठ पक्षी हे भगवान शिवाचे रूप आहे.
भगवान शिव नीलकंठ पक्ष्याचे रूप धारण करतात आणि पृथ्वीवर फिरतात.
शेतकरी मित्र :- शास्त्रज्ञांच्या मते, नशीबाचा निर्माता असण्याबरोबरच नीलकंठ शेतकऱ्यांचा मित्र देखील आहे. कारण खऱ्या अर्थाने नीलकंठ हे शेतकऱ्यांच्या नशिबाचे रक्षक देखील आहेत, जे शेतात किडे खाऊन शेतकऱ्यांच्या पिकांची काळजी घेतात.