Sahastrabahu jayanti 2022 : सहस्त्रबाहूंची जयंती कार्तिक शुक्ल पक्षाच्या सातव्या दिवशी साजरी केली जाते. इंग्रजी कॅलेंडरनुसार ही जयंती 31 ऑक्टोबर रोजी साजरी केली जाते. सहस्त्रबाहू कोण होते? पौराणिक सत्य काय आहे? ते कोणत्या युगात घडले आणि त्यांची कथा काय आहे? चला जाणून घ्या राजा सहस्रबाहू यांच्या 10 खास गोष्टी.
1. अनेक नावे: सहस्रबाहू, कार्तवीर्य अर्जुनाचा हय्याधिपती, दशग्रीविजय, सुदशेन, चक्रवतार, सप्तद्रविपाधी, कृतवीर्यनंदन, राजेश्वर इत्यादी अनेक नावे असल्याचे वर्णन केले आहे.
2. युद्ध: सहस्रबाहू अर्जुनने आपल्या आयुष्यात अनेक युद्धे लढली, परंतु दोन लोकांसोबत झालेल्या युद्धाची बरीच चर्चा आहे. लंकाधिपती रावणाशी पहिले युद्ध आणि भगवान परशुरामाशी दुसरे युद्ध. रावणाशी युद्धात विजय मिळवला आणि श्री परशुरामजींकडून पराभूत झाला. नर्मदा नदीच्या काठी एकदा महिष्मती (महेश्वर) राजा, हजार-शस्त्रधारी सहस्रबाहू अर्जुन आणि दहा मुखी लंकापती रावण यांच्यात घनघोर युद्ध झाले. या युद्धात रावणाचा पराभव झाला आणि तो कैदी झाला. नंतर रावणाचे आजोबा महर्षी पुलस्य यांच्या विनंतीवरून त्यांची सुटका करण्यात आली. शेवटी रावणाने त्याला आपला मित्र बनवले.
3. संपूर्ण पृथ्वीवर राज्य: असे म्हणतात की या चंद्रवंशी राजाने पृथ्वीवरील संपूर्ण बेटांवर राज्य केले होते. मत्स्य पुराणातही याचा उल्लेख आहे. सहस्रबाहू महाराजांच्या उत्पत्तीची जन्मकथा भागवत पुराणात वर्णन केलेली आहे. भगवान विष्णूची कठोर तपश्चर्या करून त्यांनी 10 वरदान मिळवले आणि चक्रवर्ती सम्राट ही पदवी धारण केली.
4. सहस्रबाहूंचा जन्म: सहस्रबाहूंचा जन्म महाराज हैहयाच्या 10व्या पिढीत पद्मिनी मातेच्या पोटी झाला. त्यांचे जन्माचे नाव एकवीर होते. चंद्रवंशाचा राजा कृतवीर्य याचा पुत्र असल्याने त्याला कार्तवीर्य-अर्जुन म्हणतात. अर्जुन हा कृतवीर्याचा पुत्र होता. कृतवीर्याचा पुत्र असल्याने त्याला कार्तवीर्यर्जुन असेही म्हटले गेले.
5. दत्तात्रेयांचे शिष्य: कार्तवीर्यार्जुनाने भगवान दत्तात्रेयांना त्यांच्या उपासनेने प्रसन्न केले होते. भगवान दत्तात्रेयांनी कार्तवीर्यजुनला युद्धाच्या वेळी हजार हातांचे बळ मिळण्याचे वरदान दिले होते, त्यामुळे त्यांना सहस्त्रार्जुन म्हटले जाऊ लागले. त्याला सहस्रबाहू अर्जुन म्हणत.
6. महेश्वर ही राज्याची राजधानी होती: यांचे पूर्वज महिष्मंत होते, ज्यांनी नर्मदेच्या काठावर महिष्मती (आधुनिक महेश्वर) नावाचे शहर वसवले. नंतर त्याच्या कुटुंबात, दुर्दुम नंतर, कनकच्या चार मुलांपैकी ज्येष्ठ असलेल्या कृतवीर्याने महिष्मतीची गादी घेतली.
7. भार्गवांशी वैर: भार्गववंशी ब्राह्मण हे त्यांचे राजे पुरोहित होते. कृतवीर्यचे भार्गव प्रमुख जमदग्नी ऋषी (परशुरामचे वडील) यांच्याशी सौहार्दपूर्ण संबंध होते. परशुरामाने ज्या क्षत्रिय राजांशी युद्ध केले त्यापैकी हैहयवंशी राजा सहस्त्रार्जुन हा त्याचा खरा वार होता. ज्यांच्याशी त्यांचे वडील जमदग्नी ऋषी यांचा आई रेणुका आणि कपिला कामधेनू गायीवरून वाद झाला होता. यामुळे भगवान परशुरामांनी सहस्त्रार्जुनचा वध केला. परशुरामजींचे हैहयवंशी राजांशी सुमारे 36 वेळा युद्ध झाले. रागाच्या भरात त्याने हैहया वंशाच्या क्षत्रियांच्या वंशाचा नाश करण्याचे व्रत घेतले. या शपथेखाली त्याने 36 वेळा युद्ध करून या वंशातील लोकांचा समूळ नाश केला होता. तेव्हापासून परशुरामाने पृथ्वीवरून 36 वेळा क्षत्रियांचा नाश केला असा भ्रम पसरला.
8. माता दुर्गा ही कुलदेवी: हैहयवंशी राजांची कुलदेवता माता दुर्गा आहे. त्यांची कुलदेवी म्हणजे माँ दुर्गा जी, देवता शिव, वेद यजुर्वेद, शक वजसनेई, सूत्र पारस्करग्रहसूत्र, गड खडीचा, नर्मदा नदी आणि ध्वज नाईल, शस्त्र-पूजा करणारा खंजीर आणि वृक्ष पीपळ.
9. जयंतीला दीपोत्सव: सहस्त्रबाहूंच्या जयंतीदिनी त्यांचे अनुयायी त्यांची पूजा करतात. या दिवशी दीपावलीप्रमाणेच दीपोत्सवही दिवे प्रज्वलित करून त्यांच्या गौरवाचा जयजयकार केला जातो.
10. मंदिर: मध्य प्रदेशातील इंदूरजवळ महेश्वर नावाच्या ठिकाणी सहस्त्रबाहूचे प्राचीन मंदिर आहे, जे नर्मदेच्या काठावर आहे. नर्मदेच्या काठाच्या दुसऱ्या टोकाला, या मंदिराच्या अगदी समोर, नावडा तीला हे ठिकाण आहे, जे प्राचीन अवशेष म्हणून प्रसिद्ध आहे.