श्रीसद्‍गुरुलीलामृत अध्याय बारावा

॥ श्रीसद्‍गुरुलीलामृत ॥

अध्याय बारावा

समास पहिला

समाधी पहातां समाधान होतें । तनूं कष्टवी त्यासि आनंद देते ॥

मनीं भावितां कामना पूर्ण होती । नमस्कार त्या ब्रह्मचैतन्यमूर्ति ॥ १२ ॥

जयजय सद्‌गुरु पूर्णब्रह्मा । विश्वचालका निष्कामा ।

विश्वात्मय चित्सुखधामा । निर्विकारा सद्वस्तु ॥ १ ॥

सजीव निर्जीव दोहीं ठायीं । अंतर्बाह्य व्यापून राही ।

अलिप्त अखंड भेद नाही । निराकारा निरुपमा ॥ २ ॥

प्रकृतिपुरुषांचा सोहळा । मायोद्भनव ब्रह्मांडगोळा ।

अहंकार वासना जिव्हाळा । व्यापून वेगळा तूं येक ॥ ३ ॥

आदि-मध्य-अंत रहित । सर्वव्यापि सकळातीत ।

रंग-रूप-कल्पनातीत । सद्‌गुरुपद स्वयंप्रभ ॥ ४ ॥

मनें शोधितां उन्मत्त झाले । बुद्धीचा निश्चय डळमळे ।

चित्त दृश्य चिंतूं लागले । गुरुपद अदृश्य ॥ ५ ॥

वेदशास्त्रें कशिली कंबर । उपनिषदें वदती आम्ही चतुर ।

शोधूं निघाली परात्पर । ज्ञानमदेंकरोनी ॥ ६ ॥

पूर्वपक्ष उत्तरपक्ष । करितां पडला शेष ।

अलक्षीं लावूं वदती लक्ष । परि सिद्धांत होईना ॥ ७ ॥

शब्दजननीं ॐकार । तेथेंचि ते जाहले स्थिर ।

एवं शब्दांचे विचार । श्ब्दब्रह्मीं मावळले ॥ ८ ॥

वायूनें शोधितां आकाश । तो स्वयेंचि पावला नाश ।

तैसें शोधितां निःशब्दास । शब्द नाश पावले ॥ ९ ॥

बर्फ बोले आपुली प्रौढी । सागरीं देवोनिया बुडी ।

आणीन मी रत्नेंी गाढीं । क्षण स्थिर रहावें ॥ १० ॥

ऐसें वदोन सागरीं गेला । तंवर वरतीच तरंगोनि विराला ।

पुन्हां वार्ता सांगावयाला । आला नाहीं रत्नां॥ची ॥ ११ ॥

ऐशी स्वरूपओळखण । जवळी असोन चुकले जन ।

ज्ञानाज्ञान द्वैतभान । गुंतले देवा ऐलीकडे ॥ १२ ॥

शाश्वतपद चित्तीं धरिले । ज्यांचे द्वैतभान हारपलें ।

सद्‌गुरु भेटतांच जाहले । सद्‌गुरुरूप ॥ १३ ॥

निजस्वरूप ओळखण । तेंचि तुमचें कृपादान ।

सदानिकट सुप्रसन्न । परि पाहणें जड वाटे ॥ १४ ॥

पाहों जातां दूर नाही । विचार करितां दुजें नाहीं ।

मानीव पडळ जीव कांहीं । मानिलें तें सोडीना ॥ १५ ॥

असत्याचा ऐसा स्वभाव । असत्य सामग्री हावभाव ।

असत्य काळ बोलणें वाव । असत्य असत्या जमवीतसे ॥ १६ ॥

जैसा नट नाट्यागारीं । असत्य क्रिया करी सारी ।

पुरुष असोनिया नारी । भासवोन मोही बहुतांसी ॥ १७ ॥

अमावस्ये चंद्रकिरण । चेतवी तयाचा मदन ।

रात्रीं प्रखर सूर्यकिरण । ताप देती तयासी ॥ १८ ॥

घराचें जाहलें रान । उजेडीं अंधार पडला दारुण ।

सभेसी तस्कर येवोन । चोरी करी येकांती ॥ १९ ॥

पाहणार मानिलें पाषाण । म्हणे हें निर्मनुष्य कानन ।

कृत्रिम व्याघ्र येवोन । झडप घाली तयावरी ॥ २० ॥

ऐसें असत्य कौतुक । जाणती सकळ प्रेक्षक ।

परि गोडी लागली अधिक । असत्य प्रिय असत्या ॥ २१ ॥

तैसें आम्हीं द्वैत मानिलें । अहंकारें वेगळें केलें ।

म्हणोनि अदृश्य जाहलें । तुमचें स्वरूप अज्ञानें ॥ २२ ॥

आतां हीच विनवणी । द्वैताची काढोन गवसणी ।

स्वस्वरूप दावीं झणीं । कृपाळुवा गुरुमूर्ते ॥ २३ ॥

कोसला कोंडी आपुला प्राण । स्वयेंचि कोश करोन ।

तैसें आम्हीं संसारबंधन । अनंतजन्मी बांधिलें ॥ २४ ॥

सकळ व्यसनांमाजीं व्यसन । संसार हें महाव्यसन ।

सभाग्या दास करोन । दारोदार हिंडवितें ॥ २५ ॥

अन्य व्यसन सुटे एक जन्मीं । हें न सुटे जन्मोजन्मीं ।

इतराची कांहीं काल ऊर्मी । याची ऊर्मी सुटेना ॥ २६ ॥

इतरां निंद्य मानिती । यासी सभाग्यांमाजीं गणती ।

तेणें विशेष आसक्ती । चढतें बंधन मानवा ॥ २७ ॥

ऐसें हें कोशबंधन । बांधिलें सुखेच्छा धरून ।

परि शेवटीं कोंडोनि प्राण । इहपर नाश करेल ॥ २८ ॥

पंचविषय देहासक्ति । ही संसारशब्दव्याप्ति ।

आणिक लक्षणें बहुत ग्रंथी । बहुतां प्रकारें बोलिलीं ॥ २९ ॥

ऐसी संसारगवसणी । तीमाजीं कोंडले स्वतंत्र प्राणी ।

नरदेह छिद्रामधोनी । तुजला हांका मारितसे ॥ ३० ॥

धांवोन येईं सत्वरी । अज्ञानग्रंथी मुक्त करीं ।

बाहेरी येवोन चरणांवरी । लोळेन सगुणसाक्षित्वें ॥ ३१ ॥

भज्य भजक आणि भजन । हें सगुणींच लाभे धन ।

भक्तिसोहळा आनंदपूर्ण । अनंतजन्मीं भोगावा ॥ ३२ ॥

परि व्हाया सगुणसेवा । मोकली गा वासनागोवा ।

मग आनंदाचा मेवा । चाखितां रोगभय नाहीं ॥ ३३ ॥

गुरुसेवा नाही घडली । बहुत शिष्यीं बहुत केली ।

आम्हां अल्पकाळींच मुकली । सगुणब्रह्म गुरुमूर्ति ॥ ३४ ॥

अज्ञानियां अदृश्य झालें । भाविकां भावनेनें दिसलें ।

ज्ञानियां आलें ना गेलें । सद्‌गुरुपद शाश्वत ॥ ३५ ॥

उपासकां उपासनेलागीं । समधीरूप नटले योगी ।

अनंत कामना पुरविती वेगीं । साक्षात्कारें सेवकां ॥ ३६ ॥

ती कथा कैसी झाली । वदाल नाही परिसिली ।

तरी वंदोनि गुरुमाउली । गुरुप्रसाद कथन करूं ॥ ३७ ॥

शके अठराशें पस्तीस । मार्गशीर्ष कृष्णपक्ष ।

नवम्योत्तर दशमीस । सतेज भानु मावळला ॥ ३८ ॥

रविसोमसंधि वार । रवि‍उदयापूर्वीं घडीभर ।

समाधिस्थ झाले गुरुवर । योगनिद्रा घेतली ॥ ३९ ॥

ब्रह्मानंदांची वाट पाहिली । मग गोठणीं चिता सिद्ध केली ।

विमानीं मूर्ति बैसविली । पूजा आरत्या करोनी ॥ ४० ॥

रामनामगजर करिती । बुक्का सुमनें उधळिती ।

तुळशीमाळा कंठी घालिती । नमन करिती वेळोवेळां ॥ ४१ ॥

जेव्हां बलभीमरूप देखिलें । तेव्हां भक्त आनंदले ।

शोक आल्हाद एके वेळे । नांदतसे गुरुक्षेत्री ॥ ४२ ॥

एकादशी भौमवारीं । गोठणीं राहिली स्वारी ।

पंचभूतांची सामग्री । पंचभूतीं मेळविली ॥ ४३ ॥

केळीचे खुंट बांधिले । दहनस्थान सुशोभित केले ।

गोमयें सडे सिंचिले । रांगोळ्या गुलाल घालिती ॥ ४४ ॥

आप्तसंबंधी श्रींचे । चुलतबंधु श्रीपती हस्तें त्यांचे ।

वेदोक्त अंत्यविधीचें । कार्य करविलें ॥ ४५ ॥

चितेसी दिधला अग्न । तंव भवानराव नामेंकरून ।

भक्त होते भावसंपन्न । उडी घेऊं धांवती ॥ ४६ ॥

बहुतीं तया आवरिला । दुःखाचा कडेलोट झाला ।

गोंदवल्याचा आत्मा गेला । सोडोनि आम्हां दीनांसी ॥ ४७ ॥

चहूंदेशी पसरली मात । धांवोन येती गुरुभक्त ।

अंतयोग किं निमित्त । केला वदती गुरुरायें ॥ ४८ ॥

अप्पासाहेब भडगांवकर । आले सोडून पंढरपूर ।

गुरुचरणीं भाव थोर । दुःखी अत्यंत जाहले ॥ ४९ ॥

ते दिवसापासोनि । व्यवस्था सर्व केली त्यांनी ।

यात्रा भरली गुरुभुवनीं । नामगजर अखंड ॥ ५० ॥

तिसरे दिवशीं रक्षा भरणें । करिती सर्वही दुःखानें ।

आईसाहेब यांची कंकणे । निघालीं पूर्वींसारखीं ॥ ५१ ॥

चतुर्दश दिनपर्यंत । अखंड नामगजर होत ।

अन्नसंतर्पण वेदोक्त । विधि सर्व सांग केला ॥ ५२ ॥

समाधीचे तिसरे दिवशीं । कांही वैश्य तेलंगण देशी ।

आले अनुग्रह घ्यावयासी । तों विपरीत देखलें ॥ ५३ ॥

धाय मोकलोन रडों लागले । ’संतसज्जनीं अव्हेरिलें ।

आमुचें भाग्य नाहीं उदेले । आतां आम्हां गति कैसी ॥ ५४ ॥

आम्ही सत्य प्रारब्धहीन । माय गेली आम्हां त्यजून’ ।

समजाविती समस्त जन । स्थिर रहा म्हणोनी ॥ ५५ ॥

ब्रह्मानंद शीघ्र येतील । तुम्हां अनुग्रह करतील ।

गुरुरूप ज्ञाते सखोल । पूर्ण अधिकारी’ ॥ ५६ ॥

ऐसें तयांसी कथिलें । ’हो, जी’ म्हणोनि राहिले ।

रात्रीं तेथें अभिनव घडलें । तें परिसा सज्जनहो । ५७ ॥

पहांटे सर्वांसी दृष्टांती । दर्शन देत गुरुमूर्ति ।

’ब्रह्मानंद शीघ्र न येती । मीच देतों अनुग्रह’ ॥ ५८ ॥

संकल्प पूजा करवोन । अनुग्रह दिधला तयांलागोन ।

सर्वांचे आनंदलें मन । वारंवार वंदिती ॥ ५९ ॥

तुमचा कार्यभाग झाला । जावें वदती स्वस्थानाला ।

तैसीच जपासाठीं माला । प्रत्यक्ष तेथें ठेविली ॥ ६० ॥

प्रातःकाळी उठोन वदती । ’आम्हीं देखिली गुरुमूर्ति’ ।

एकमेकांसी तेंचि कथिती । ’मज अनुग्रह दिधला सद्‌गुरूंनी’ ॥ ६१ ॥

वृद्धा सांगे वृत्तांत । ’स्वप्नीं माळा मजप्रत ।

दिधली’ ती पुढ्यांत । प्रत्यक्ष पाहोन आनंदती ॥ ६२ ॥

ऐसा घडला चमत्कार । पाहों येती नारीनर ।

नमन करिती वारंवार । गुरुप्रसादमाळेसी ॥ ६३ ॥

आणिक बहुतां दृष्टांत । जाहले ’मी येथें सत्य ।

मानूं नका मनीं किंत । भाव तैसा भेटेन ॥ ६४ ॥

माझे आज्ञेनुसार चालतां । जवळचि असें मी सर्वथा ।

अज्ञानापरी शोक करितां । यास काय म्हणावें’ ॥ ६५ ॥

ऐसे बहुतां निरोपिलें । तेंचि आम्हीं अनुभविलें ।

समाधी पाहतांच झालें । परम समाधान ॥ ६६ ॥

संकटीं दृष्टांतें बोधिती । अपरोक्षपणें साह्य करिती ।

भाविकापाशीं नित्य वसति । सद्‌गुरुमहाराजांची ॥ ६७ ॥

असो दहनाचे तिसरे दिवशीं । काढोनि ठेविलें अस्थींसी ।

रक्षा माहुली संगमासी । न्यावया भरोनि ठेविली ॥ ६८ ॥

इकडे लोकव्यवहारकारण । नित्य देती पिंडदान ।

मुक्तासी कैचें बंधन । आधींच त्रैलोक्य जिंकिलें ॥ ६९ ॥

परि समर्थांची शिकवण ऐसी । सिद्ध असोन साधनासी ।

आदरें करिती जिवानिशीं । वदती व्यवहार न सांडावा ॥ ७० ॥

तोचि क्रम करिती येथ । क्रिया करिती वेदोक्त ।

दशमदिनीं भागवत । आले संत गुरुक्षेत्रीं ॥ ७१ ॥

ज्ञानदाता पित्यासमान । बहुतीं मानूनियां जाण ।

ते दिनीं करिती मुंडण । मायबाप गुरुराव ॥ ७२ ॥

ऐसा चतुर्दश दिनपर्यंत । उच्छाह केला अपूर्व बहुत ।

पादुका स्थापोन तेथ । उपासना चालविती ॥ ७३ ॥

गोप्रदानें धनदानें । अन्नदानें वस्त्रदानें ।

करिती विप्रांची पूजनें । गुरुरूप मानोनी ॥ ७४ ॥

कोणी तेथे लोळण घेती । विभूति अंगी लाविती ।

पूजाअर्चा समग्र करिती । कोणी घालिती प्रदक्षिणा ॥ ७५ ॥

येणेंपरी गुरुमाउली । समाधिरूप दृश्य नटली ।

अखंडत्वें असे भरली । अंतर्बाह्य व्यापक ॥ ७६ ॥

आतां मागील व्यवस्था । पुढील समासीं येईल कथा ।

श्रोतीं स्थिर करोनि चित्ता । अमृतपान करावें ॥ ७७ ॥

॥ इति श्रीसद्‌गुरुलीलामृते द्वादशाध्यायांतर्गतः प्रथमः समासः ॥

श्रीसद्‌गुरुचरणार्पणमस्तु ॥

अध्याय बारावा

समास दुसरा

इकडे ब्रह्मानंदांनीं । गुरुआज्ञा आणोनि ध्यानी ।

न येती गुरुसदनी । तेथेंचि उच्छाह मांडिला ॥ १ ॥

व्यंकटापूर मंदिरांत । नामसप्ताह उभारित ।

दातृत्वासी नाहीं मित । याचक बहु तोषविले ॥ २ ॥

ते सिद्ध ज्ञानी विरक्त । परमप्रतापी गुरुपुत्र ।

वियोग न शिवे तेथ । अनन्य भक्त सच्छिष्य ॥ ३ ॥

गोप्रदानें धनदाने । नाना अन्नसंतर्पणें ।

नाना उपदेशवचनें । अनंत जीव शांतविती ॥ ४ ॥

इकडे गोंदवल्याची स्थिति । परिसा चालली कैशा रीति ।

राम-दत्त-मंदिराप्रति । सेवा कैसी चालली ॥ ५ ॥

समर्थें आधीं एक संवत्सर । यथाविधि नेमले मुखत्यार ।

जमिनी वांटल्या सत्वर । राम दत्त शनीकडे ॥ ६ ॥

कांही जमीन कुटुंबासी । ठेविली असे निर्वाहासी ।

बाकी सर्व अधिकार पंचांसी । आपुलेपरी दिधले ॥ ७ ॥

पंच परिसावे चतुर । ब्रह्मानंद भक्त थोर ।

आप्पासाहेब भडगांवकर । साठये आणि त्यात्याराव ॥ ८ ॥

थोरले राममंदिरांत । पुजारी गोपाळराव अद्वैत ।

धाकटे मंदिरीं मेहुण्याप्रत । रामसेवा सांगितली ॥ ९ ॥

दत्त आणि श्रीशनीश्वर । येथील पूजाधिकार ।

बाळंभट्ट कुरवलीकर । यांसी दिधले गुरुरायें ॥ १० ॥

नित्यनेम पूजाविधान । आल्या अतिथा अन्नदान ।

यथाशक्ति समर्पून । रामसंस्थान चालवावें ॥ ११ ॥

ऐसी व्यवस्था गोंदावलीसी । पंचांमार्फत केली खाशी ।

कोणी करील कुचराईसी । तरी दुजा नेमावा ॥ १२ ॥

जैसा देश तैसा वेश । म्हणोनि लेख विशेष ।

येरवीं त्रिकाळ सत्ताधीश । सद्‌गुरु अंतर्बाह्य ॥ १३ ॥

इकडे समाधिस्थानावरती । भवानराव व्यवस्था पाहती ।

जतन करोनि अस्थि । उपासना चालविली ॥ १४ ॥

अस्थि न्यावया प्रयागासी । मागों जातां तयांपासीं ।

न देती अहर्निशीं । प्राणापरी सांभाळिती ॥ १५ ॥

तंव ब्रह्मानंद यांनी । पत्र दिधलें लिहोनी ।

’हरिभाऊ हरिदास यांनीं । अस्थि न्याव्या प्रयागीं’ ॥ १६ ॥

पत्र दावितां भवानरावांसी । निमूट देती अस्थींसी ।

घेऊन चालले प्रयागासी । हरिभाऊ गुरुभक्त ॥ १७ ॥

पंतोजी येरळवाडीकर । हेही निघाले बरोबर ।

तंव पत्र देती जालनेकर । तोही प्रकार परिसावा ॥ १८ ॥

आनंदसागर महाभक्त । श्रींचे आधीं देह ठेवत ।

घेवोनि त्यांचे अस्थींप्रत । गंगास्नाना निघाले होते ॥ १९ ॥

मार्गीं हर्द्यासी महाराज- । दर्शना अनुज्ञें गेले सहज ।

तंव वदले सद्‌गुरुमहाराज । ’अस्थि येथेंच ठेवाव्या ॥ २० ॥

आम्ही जाऊं नंतरे । तेव्हां नेऊं गंगेउदरीं ।

म्हणोनि कपाटभीतरीं । स्वहस्तें अस्थि ठेविल्या ॥ २१ ॥

या‍उपरि समर्थ कांहीं । हर्द्यासी पुन्हां गेले नाहीं ।

योग दिसे ऐसाचि पाहीं । अस्थिसंगें अस्थि न्याव्या ॥ २२ ॥

समर्थ निघाले स्नानासी । मुक्काम जाहला हर्द्यासी ।

संगें घेवोनि सच्छिष्यासी । मार्ग क्रमिते जाहले ॥ २३ ॥

जालना मठींचे पत्र आलें । तैसें हर्द्यासी उतरले ।

जेथें गुरुआज्ञें होते राहिले । भैय्यासाहेब इंदुरकर ॥ २४ ॥

मागें श्रीगुरुआज्ञापिती । ’आम्हीं येऊं पुढती ।

तंववरी येथेंचि रहा निश्चितीं । रामसेवा करोनी’ ॥ २५ ॥

विष्णुबुवा कुंभोजकर । हेही आले सत्वर ।

अस्थि गेऊनि सपरिवार । त्रिवेणीसी चालले ॥ २७ ॥

मसुरियादीन शिवमंगल । उपाध्ये श्रींचे तेथील ।

अस्थि घेऊन भक्तमंडळ । पावलें तया ठायीं ॥ २८ ॥

बाबूभट्ट काशीकर । पटाईत मावशी भाविक चतुर ।

आल्या ताई इंदुरकर । अस्थिविसर्जनाकारणें ॥ २९ ॥

आणिकही भक्त बहुत येती । कांहीं केली उपपत्ती ।

नामगजरें दोन्ही अस्थि । त्रिवेणीसंगमीं मेळविल्या ॥ ३० ॥

द्रव्यदानें गोप्रदानें । दिधली भक्त मंडळीनें ।

नानापरीनें स्तवनें । मुखीं गाती समर्थांचीं ॥ ३१ ॥

असो हरिभक्त हरिदास यांनीं । अस्थि विसर्जन करोनी ।

निघाले शीघ्र तेथोनी । गुरुभुवनीं यावया ॥ ३२ ॥

इकडे माहुलीसंगमाप्रत । रक्षा पोंचवावी हा हेत ।

धरोनि निघाले भक्त । भडगांवकर आदिकरोनी ॥ ३३ ॥

अण्णासाहेब घाणेकर । श्रीगुरूंचे भक्त थोर ।

बाबासाहेब दांडेकर । इत्यादि भक्त निघाले ॥ ३४ ॥

माहुली पवित्र संगमस्थानी । रक्षा दिधली सोडूनी ।

सवेंचि निघाले तेथूनी । सज्जनगडीं पावले ॥ ३५ ॥

तेथील समर्थसमाधी । पाहतां हरल्या मनोव्याधी ।

ऐसीचि श्रींची समाधी । बांधूं ऐसें योजिती ॥ ३६ ॥

दर्शन घेवोन परतले । मनीं चिंतिती पाउलें ।

बहुत उदासीन झाले । संतसंगतीवियोगें ॥ ३७ ॥

प्रयाग माहुलीसी जन । आले कार्यें करून ।

मनी ध्याती श्रीगुरुचरण । वियोगदुःख अनिवार ॥। ३८ ॥

ब्रह्मानंद सच्छिष्य । आले रामनवमीस ।

उत्साह दहा दिवस । आनंदीआनंद बहु केला ॥ ३९ ॥

बोध करूनी सकळांसी । वदती ’समर्थ नसती दूरदेशी ।

प्रकट गुप्त भेदासी । दुजा भेद असेना ॥ ४० ॥

गुरुआज्ञा जे मानिती । वचनीं विश्वास ठेविती ।

साधनीं देह झिजविती । तयां पूर्वींसारिखे ॥ ४१ ॥

तयांसी घडे दर्शन । तयांसवें संभाषण ।

नाना संकटी धांवोन । पाठींपोटीं रक्षिती ॥ ४२ ॥

सद्‌गुरु त्रिकाळ शाश्वत । ये विषयीं न धरावा किंत ।

भाव ठेवाल तैसा हेत । पुरेल जाणा निश्चयें ॥ ४३ ॥

जेथ भाविक सच्छिष्य । तये ठायीं अखंड वास ।

गोंदावलीं नित्य प्रत्यक्ष । समाधिठायीं वास करिती ॥ ४४ ॥

याची पहावी प्रचीति । समाधि घेतल्यावरती ।

तैलंगणचे लोकांप्रति । अनुग्रहमाला दिधली असे ॥ ४५ ॥

कित्येकांसी दृष्टांत झाले । कित्येकां प्रत्यक्ष भेटले ।

कित्येकांसी आज्ञापिलें । साधनमार्ग साधाया ॥ ४६ ॥

समाधीची सेवा करितां । पुरविती भाविकांचे आर्ता ।

रामनाम मुखीं गातां । हृदयीं वास प्रत्यक्ष ॥ ४७ ॥

वारंवार वदत होते । सगुण जाईल विलयातें ।

शाश्वत सद्‌गुरुपदातें । दृढ ध्यानीं धरावें ॥ ४८ ॥

येथें आळस ज्यानें केला । तया वियोग भासला ।

आज्ञाधारकांसी भरला । अंतर्बाह्य सद्‌गुरु ॥ ४९ ॥

तुम्ही श्रींचे सच्छिष्य । विवेकी ज्ञानी विशेष ।

तरी शोकें न व्हा उदास । अज्ञानियांसारिखे ॥ ५० ॥

गुरुचरणीं भाव धरा । अखंड नाम पीयुष झरा ।

सेवितां वियोग न स्मरा । क्षणार्धही माउलीचा’ ॥ ५१ ॥

असो ऐसें बोधून सकळां । दुःखभार दूर केला ।

मग पुढील कार्याला । आंखोन देती ॥ ५२ ॥

आप्पासाहेब भडगांवकर । दुजे दामले भाविक चतुर ।

यांसी नेमून मुखत्यार । समाधिसेवा चालविली ॥ ५३ ॥

सज्जनगडीं जैशा रीती । भूगर्भीं श्रींची वसति ।

वरती ठाण रघुपती । ध्यान शोभे साजिरें ॥ ५४ ॥

तैसेंचि गोठणी सुंदर । दहनस्थानीं काढिलें विवर ।

पाया भरोनि सत्वर । चिरेबंदी बांधिलें ॥ ५५ ॥

दूरदेशींचे पाषाण । आणिले शुभ्र शोभायमान ।

मृदुत्वें दुजे दर्पण । चित्रविचित्र रंगाचे ॥ ५६ ॥

मुंबापुरीहून सिंहासन । घाणेकर देती करवोन ।

श्रीभागवत कुर्तकोटीहून । पादुका आणविती ॥ ५७ ॥

पूर्वींच श्रींचे आज्ञेवरोनी । करविल्या होत्या भागवत यांनीं ।

सुशोभित नागभूषणीं । चित्त वेधिती सकलांचे ॥ ५८ ॥

असो श्रीब्रह्मानंद । साहित्य जमविती शुद्ध ।

कारागीर आणवोनि प्रसिद्ध । समाधिस्थान शोभविलें ॥ ५९ ॥

शके अठराशें छत्तिसांत । मार्गशीर्ष कृष्णपक्षांत ।

प्रतिपदीं शुभमुहूर्त । वेदोक्त पादुका स्थापिल्या ॥ ६० ॥

विद्वान्‌ सत्त्वस्थ ब्राह्मण । आणविले देशोदेशींहून ।

वेदोक्त विधिविधान । आणिक प्रचंड नामगजर ॥ ६१ ॥

जे स्वानंदसुखाचे भोक्ते । ब्रह्मानंद स्थिपिती स्वहस्तें ।

अनंत भावना एकचित्तें । गुरुरूपें दृढ झाल्या ॥ ६२ ॥

गोमयें स्थान शुद्ध केलें । वरी श्री शोभविले ।

ब्रह्मानंदी प्रकट केले । वेदोक्त भक्तिमार्गानें ॥ ६३ ॥

अनंत जीवांच्या यातना । हरती घडलिया दर्शना ।

समाधी पाहातां समाधाना । वरितें मन ॥ ६४ ॥

प्रत्यक्ष नांदे गुरुराव । किती वर्णूं मी वैभव ।

समक्ष पहावा अनुभव । विकल्परहित भावनेनें ॥ ६५ ॥

असो प्रतिपदेपासोनि । उच्छाह पुण्यतिथीदिनीं ।

दशमी दिधला नेमोनी । ब्रह्मानंदसाधुवरें ॥ ६६ ॥

नामस्मरण अन्नदान । पुराण कीर्तन आणि भजन ।

पादुका शिबिकारोहण । मिरवणूक रामभेटीं ॥ ६७ ॥

दहा दिवसपर्यंत । उच्छाह नामगजरांत ।

चहूं देशींचे येती भक्त । गुरुपदीं नत व्हाया ॥ ६८ ॥

’श्रीसमर्थ संस्थान गोंदवलें’ । हें संस्थेचें नाम ठेविलें ।

सुज्ञ पंच नेमियेले । ब्रह्मानंद सिद्धांनी ॥ ६९ ॥

दामले आणि भडगांवकर । श्रींचा प्रसाद तयांवर ।

अंतरीं राहोनि गुरुवर । कार्यभाग चालविती ॥ ७० ॥

लोकसंग्रही कार्यकर्ते । अति लीन गुरुपदातें ।

साधनीं दक्ष जे निरुते । गुरुभक्त पुढारी ॥ ७१ ॥

समाधी प्रथम संवत्सरीं । श्रीब्रह्मानंद यांची स्वारी ।

स्वयें करोन चाकरी । मार्ग आंखोन ठेविला ॥ ७२ ॥

तैसाचि चालिला परिपाठ । नाम भेदी स्वर्गकपाट ।

अन्नसंतर्पण अफाट । देव प्रसाद वांच्छिती ॥ ७३ ॥

देशोदेशींचे गुरुभक्त । साधक सिद्ध पंडित ।

वैदिक भाविक सत्त्वस्थ । किती येती गणवेना ॥ ७४ ॥

पुराणिक आणि हरिदास । गायक करिती स्तुतीस ।

नवसीकही बहुवस । नवस फेडिती नानापरी ॥ ७५ ॥

कोणी लोटांगणे घालिती । कोणी शर्करा वांटिती ।

वार्याो तरी किती करिती । गुरुवार आणि पौर्णिमा ॥ ७६ ॥

कोणी प्रदक्षिणा घालिती । कोणी गुरुद्वारीं झाडिती ।

सेवा ऐसी नानारिती । किती प्रकार सांगावा ॥ ७७ ॥

कामना पुरती अनेक । देहव्याधी कितीयेक ।

मुक्त करिती गुरुनायक । सेवा करितां भक्तीनें ॥ ७८ ॥

असो प्रपंच आणि परमार्थ । समाधी पुरविते आर्त ।

साक्षात्‌ सद्‌गुरु समर्थ । तेथें वास करिताती ॥ ७९ ॥

ऐसें तीर्थ श्रीक्षेत्र । विख्यात होईल सर्वत्र ।

बहुत साधितील अर्थ । प्रपंचीं आणि परमार्थीं ॥ ८० ॥

॥ इति श्रीसद्‌गुरुलीलामृते द्वादशाध्यायांतर्गतः द्वितीयः समासः ॥

॥ श्रीसद्‌गुरुचरणार्पणमस्तु ॥

अध्याय बारावा

समास तिसरा

॥ श्रासद्‌गुरु श्रीब्रह्मचैतन्यमहाराजाय नमः ॥

समाधी क्षेत्र स्थापिलें । पाकगृह भव्य केलें ।

धान्याचें कोठार भरलें । अन्नछत्र गुरुगृहीं ॥ १ ॥

सज्जनगडीं उच्छाहपद्धति । तैसीच येथेंहे ठेविती ।

दुर्लभ सेवा अंगीकारिती । सच्छिष्य बहुतांपरी ॥ २ ॥

श्रींची मूर्ती उचलणे । हें जालना मठानें करणें ।

भालदार चोपदार ललकारणें । आटपाडी आणि पंढरी ॥ ३ ॥

येथील मंदिरवासी यांनी । सेवा घेतली नेमोनी ।

अबदागिर्यार श्रींचे स्थानीं । धरिती तेही परिसावे ॥ ४ ॥

मोरगिरी आणि सोलापूर । येथील मठपती साचार ।

सूर्यपानें सद्‌गुरुवर । धरिती बहुप्रीतीनें ।

विटेंकर भांडारे । गोंदवलेंवासी दुसरे ।

नित्य वारिती चामरें । महोत्साहीं गुरुगृहीं ॥ ६ ॥

बेलधडी आणि गिरवीकर । मंदिरवासी भक्त थोर ।

मोर्चलें वारिती साचार । विंझणेकरी परिसावे ॥ ७ ॥

म्हासुर्णें आणि कुरवलीकर । मंदिरवासी भक्त थोर ।

विंझणें वारिती प्रेमें फार । श्रीचरणीं प्रीतीनें ॥ ८ ॥

नामधारक भक्त प्रजा । छत्रपति गुरुमहाराजा ।

यांचे सोहाळ्यांतील समाजा । कर्हातड मठपति छत्र धरी ॥ ९ ॥

रुमालवाले दोघेजण । बाळकूबुवा कलेढोण ।

गोविंदबुवा कुरवलीकर जाण । प्रेमळ भक्त श्रींचे ॥ १० ॥

धनुष्यबाण चौघे धरिती । कागवाड पाटण खेर्डी वदती ।

तैसीच सांगली मंदिराप्रती । सेवा दिधली नेमोनी ॥ ११ ॥

दिवट्या पाजळिल्या कोणी । तेंही परिसावें सज्जनीं ।

हरदा आणि शेंदुरजणी । मांडवें आणि दहिवडी ॥ १२ ॥

नित्य पूजाअर्चन भीमराव । मोडक कुशल पूर्ण ।

चित्रविचित्र शृंगारून । मन वेधिती सकळांचें ॥ १३ ॥

म्हासुर्णेकर शास्त्रीबुवा गुणी । पुराण वाचिती श्रीसदनीं ।

कीर्तनसेवेलागोनी । बहुत येती गुणीजन ॥ १४ ॥

परि सांगलीकर हरिदास । लळित नेमलें सेवेस ।

सांगलीकर फडणवीस । आरती धरिती भक्तीनें ॥ १५ ॥

शालिग्राम गुरुजी विद्वान्‌ । सेवा करिती तबक व्यंजन ।

देशपांडे आटपाडीकर जाण । घोडा धरिती श्रींपुढे ॥ १६ ॥

माळी भक्त दहिवडीचे । वाहन झाले श्रींचे ।

पालखे धरोन साचे । गुरुसेवा साधिती ॥ १७ ॥

शिवणीकर नापित येवोन । दर्पण दावित श्रींलागोन ।

गरुडटके धरिती जाण । हुबळीचे मठपती ॥ १८ ॥

रांगोळ्या घालिती केतकर । चित्रविचित्र मनोहर ।

गंध उपाध्याय चतुर । सकळांसी लाविती ॥ १९ ॥

बारसवडे गोंदवींचे । काज करिती उच्छिष्टाचें ।

गोमयगोळा घेवोन वेंचे । उच्छिष्टें तेही परिसावी ॥ २० ॥

दत्तोपंत इंदोरकर । लेखक भाविक सात्त्विक थोर ।

गोरक्षणीं साह्यकार । श्रीचरणीं देह लाविती ॥ २१ ॥

दाढे उपनामक अंताजीपंत । कीर्तनसमयीं बुका लावित ।

आरती श्रींसी ओंवाळित । खिरापत वांटिती ॥ २२ ॥

अत्तरगुलाव तांबूलोपचार । पुष्पमालादि सोपस्कार ।

श्रींचे दरबारीं पुणेंकर । सेवा घेती नेमोनी ॥ २३ ॥

ऐसे हे गुरुभक्तजन । मिळवतील दुर्लभ स्थान ।

तयांसी सद्भाकवें नमन । करूं सेवा एवढीच ॥ २४ ॥

पुढेंही येतील आणीक । सेवितील गुरुसेवासुख ।

परमार्थी प्रापंचिक । त्यांची गणती कोण करी ॥ २५ ॥

असो समर्थांची गोशाळा । वांटिली होता पाळावयाला ।

परि अवर्षणें दिधला झोला । आणूनि सोडिती गुरुचरणीं ॥ २६ ॥

पुनरपि गोरक्षणसंस्था । स्थापन झाली जी तत्त्वतां ।

आलीं अनाथांचे नाथा- । पाशीं मूक जनावरें ॥ २७ ॥

अश्वपालक विश्वनाथ । नारायण कर्नाटकी भक्त ।

इंदूरकर दत्तोपंत । गोरक्षणीं बहु झटती ॥ २८ ॥

बसाप्पा तेलंगणदेशी । नामस्मरणें अघ नाशी ।

देह झिजवी सामाधीपाशीं । मौनव्रत धरोनी ॥ २९ ॥

ऐसे अनेक सेवा करिती । कांहीं केली उपपत्ती ।

आतां परिसावी श्रोतीं । समाधिलीला ॥ ३० ॥

समाधिस्थान विवरीं झालें । वरती मंदिर बांधिलें ।

गोठणीं गोपाल शोभलें । कैसे तेंही अवधारा ॥ ३१ ॥

समर्थ जातां गोशाळेसी । विनोदें वदती सर्वांसी ।

येथें गोपालमंदिरासी । करितां बहु शोभेल ॥ ३२ ॥

ऐसें वदले बहुत वेळां । तें आठवले जी सकळां ।

गोशाळे घनसांवळा । श्रीं सन्निध असावा ॥ ३३ ॥

ब्रह्मानंद सिद्ध यांनी । तेंचि कथिले येवोनि ।

तेव्हां समाधिशिरस्थानी । गोपालमंदिर बांधलें ॥ ३४ ॥

कामें वाढलीं बहुवस । तेणें गोपालस्थापना लांबली विशेष ।

शके अठराशें बेचाळीस । वैशाखीं मुहूर्त शोधिला ॥ ३५ ॥

श्रीमत्‌ भागवत यांनी । मूर्ति दिधली आणवोनी ।

पाहतां प्रेम ये भरोनी । गोंडस तेजस हास्यमुख ॥ ३६ ॥

तें मुरलीधराचें ध्यान । पाहतां वेधितसे मन ।

यास्तव सुवासिनी येवोन । दृष्ट काढिती वेळोवेळां ॥ ३७ ॥

सात दिवस नामगजर । केला उत्साह बहु थोर ।

भक्त येती अपार । गोपालमूर्ति पहावया ॥ ३८ ॥

वैशाख शुद्ध त्रयोदशी । मूर्ति स्थापिली विधींसी ।

साठये उपनाम जयांसी । गुरुभक्त यांचेकरवीं ॥ ३९ ॥

सप्त ठायींची जीवनें । घालिती कृष्णा मंगलस्नानें ।

वेदघोषे नामस्मरणें । मुरलीधरा बैसविलें ॥ ४० ॥

हुबळीकर मल्लाप्पा यांनी । खर्च केला ते समयीं ।

नित्य पूजा उच्छाहीं । नेमणूक करून दिधली ॥ ४१ ॥

असो ऐसे देव भक्त । एकेस्थळीं शोभा पावत ।

अनन्याचे अनंत हेत । पुरवावया राहिले ॥ ४२ ॥

सद्‌गुरुवास निरंतर । ऐसा रोकडा साक्षात्कार ।

भाविकांस पैलपार । भावबळें पावविती ॥ ४३ ॥

नाना नवसांतें पावती । संकटीं दृष्टांती बोधिती ।

सेवा करितां पुरविती । कामना बहुपरींच्या ॥ ४४ ॥

अंतरसाक्ष अंतरीं कळे । बाह्य दृश्य तें आढळे ।

वर्णितां होईल आगळें । ग्रंथसंख्याप्रमाण ॥ ४५ ॥

परि एखादा दृष्टांत । देऊन पुरवूं मनोरथ ।

समाधीमाहात्म्य अत्यद्‌भुत । कोण वर्णूं शकेल ॥ ४६ ॥

अप्पासाहेब कागवाडकर । स्मृतिहीन झाले फार ।

ब्रह्मसमंधें जर्जर । केले पूर्वींसारिखे ॥ ४७ ॥

पुत्रकलत्रा पीडीतसे । गृहकर्त्यासी लाविलें पिसें ।

तमोबुद्धि गृहीं वसे । उपाय सुचों देईना ॥ ४८ ॥

ऐसे गेले कांहीं दिवस । चिंता उपजली सर्वांस ।

मग समाधीसमीप सेवेस । धाडिले मायबंधूंनीं ॥ ४९ ॥

सेवा करितां बहुवस । श्रीमंत आले स्मृतीस ।

वारंवार नमिती पदास । ब्रह्मचैतन्यगुरूंच्या ॥ ५० ॥

पुर्वी जैसे साह्य होती । त्याहून अधिक शीघ्रगति ।

समाधीसेवेसी पावती । आश्चर्य नारीनरांसी ॥ ५१ ॥

देहव्याधिमुक्त करिती । निपुत्रिकां पुत्र होती ।

मुमुक्षुजनां संरक्षिती । पाठी पोटी राहोनी ॥ ५२ ॥

शंकरशास्त्री म्हासुर्णेकर । यांचे स्नुषेसी निशाचर ।

पीडीतसे वारंवार । घालिती समर्थचरणांवरी ॥ ५३ ॥

सेवा करितां अतिगहन । पीडा निवारिली दारुण ।

ऐसें समाधि महिमान । श्रोतेजनीं परिसावें ॥ ५४ ॥

श्रीचरणीं जे अनन्य । तयांसी प्रत्यक्ष दर्शन ।

देवोनि करिती समाधान । ब्रह्मचैतन्य सद्‌गुरु ॥ ५५ ॥

॥ इति श्रीसद्‌गुरुलीलामृते द्वादशाध्यायांतर्गतः तृतीयः समासः ॥

॥ श्रीसद्‌गुरुचरणार्पणमस्तु ॥

अध्याय बारावा

समास चवथा

श्रीसमाधिस्थ झाल्यावरी । मागें वर्तलें कैशापरी ।

तें आतां श्रोतीं चतुरीं । स्थिरचित्तें परिसावें ॥ १ ॥

आनंदसागर अनन्य भक्त । जालनामंदिरीं होते वसत ।

उपासना वाढविली बहुत । कीर्ति पसरली चहूं देशीं ॥ २ ॥

अंबड येथें मंदिर । बांधोनि स्थापिले रघुवीर ।

अन्नदान नामगजर । सिद्धपणें वाढविले ॥ ३ ॥

समर्थ असतां सगुणदेहीं । आनंदसागर झाले विदेही ।

परिसतां आनंद होई । सिद्धकरणी अघटित ॥ ४ ॥

माघ शुद्ध पौर्णिमेसी । निघाली स्वारी भिक्षेसी ।

दासनवमीउत्सवासी । सामग्री पाहिजे ॥ ५ ॥

मातेसी केला नमस्कार । जे बहुतां दिवशीं होता स्थिर ।

पाहोनि आश्चर्य नारीनर । मनीं मानूं लागले ॥ ६ ॥

विदेशप्रयाण निमित्त । करोनि आज्ञा घेतली त्वरित ।

माउली खोंचली मनांत । पुढील भविष्यार्थ जाणोनि ॥ ७ ॥

आज्ञा घेवोनि निघाले । एके ग्रामीं वसतीस आले ।

तेचि दिनीं ग्रस्त केलें । राहूनें चंद्रासी ॥ ८ ॥

भजन निर्याणअ्भंग । करुणारसें होती दंग ।

चतुर श्रोतयां तगमग । होवों लागली अतिशय ॥ ९ ॥

वासुदेव नामें सुतारासी । पाचारिलें एकांतासी ।

वदले आम्ही जाऊं वैकुंठासी । तुज इच्छा असेल तें माग ॥ १० ॥

तों तो करूं लागला शोक । हास्य करी गुरुनायक ।

’अरे हें शोकाचें कौतुक । पुढें आहे ॥ ११ ॥

सगुणीं सगुण लोपलें । निर्गुण जैसें तैसें भरले ।

यांत विपरीत काय झालें । वायां शोक न करावा’ ॥ १२ ॥

ऐसें करितां सांत्वन । हस्त जोडोनि बोले दीन ।

’इच्छा होईल तें दर्शन । येचि स्वरूपीं मज द्यावें’ ॥ १३ ॥

’बरें’ म्हणोनि तयासी । आले पुनरपि भजनासी ।

प्रेमें अश्रु नयनांसी । आणिले समस्त जनांच्या ॥ १४ ॥

वारंवार पुसों लागले । ’ग्रहण सुटलें वा न सुटलें’ ।

’सुटलें’ म्हणतांच संपविलें । निरूपण ते समयीं ॥ १५ ॥

नामगजर सुरू केला । देह श्रीचरणीं ठेविला ।

आत्मा रामरूपीं मिळाला । ठायींचे ठायीं ॥ १६ ॥

शोक करिती नारीनर । मग केला अग्निसंस्कार ।

समाधि बांधावी हा विचार । शिष्यांअंतरीं प्रगटला ॥ १७ ॥

तंव आज्ञा झाली दृष्टांतासी । ’करितां रामसेवेसी ।

आम्हा पावेल निश्चयेंसी । समाधी वेगळी करूं नये’ ॥ १८ ॥

आनंदसागर वैराग्यशील । समाधि उपाधि केवळ ।

त्यजोनि राहिले निश्चळ । रामरूप होवोनी ॥ १९ ॥

असो जननी भार्या दोन सुत । दोन कन्या तयांप्रत ।

पांडुरंगबुवा जामात । समर्थें शोधोनि काढिला ॥ २० ॥

रामजीबुवा शिष्य भले । पांडुरंग दुजे वहिले ।

दोहीं संस्थान चालविलें । श्रींचे आज्ञेवरोनी ॥ २१ ॥

वडील सुत नामस्मरणीं । देह ठेविता झाला धरणीं ।

धाकटा पुरुषोत्तम म्हणोनी । अज्ञान बालक मठपती ॥ २२ ॥

श्रींचे दुजे शिष्य ब्रह्मानंद । ज्यांनी जाणिले गुरुपद ।

तयांची कथा प्रसिद्ध । अल्पशीं कथन करूं ॥ २३ ॥

श्रींची समाधि स्थापिली । उत्सव पूजा आंखोन दिली ।

उपासना अत्यंत वाढविली । कर्नाटकप्रांतीं ॥ २४ ॥

परि स्वयें राहिले अलिप्त । कृष्णातीरीं समाधिस्थ ।

जाहले तो प्रकार संत- । सज्जनीं थोडा परिसावा ॥ २५ ॥

शके अठराशेंचाळीस । भाद्रपद कृष्णमास ।

फिरत आले कागवाडास । रामभेटीनिमित्त ॥ २६ ॥

विश्रांती घेऊं चार दिवस । म्हणोनि सांगती सर्वांस ।

मुंडलाप्पा नामें शिष्यास । कर्नाटकीं धाडिलें ॥ २७ ॥

एकही शिष्य ते वेळीं । नसे ठेविला जवळीं ।

गुरुभक्तांचे मेळीं । काळ क्रमित राहिले ॥ २८ ॥

सांगलीहूनि हरिदास । आले तेथें दर्शनास ।

बरें म्हणोन तयांस । ठेवोन घेती आनंदें ॥ २९ ॥

आम्हां पोंचवावें आणि जावें । ऐसें वदती स्वभावें ।

परि सूक्ष्म अर्थाचे गोंवे । उमजतीना कवणासी ॥ ३० ॥

वद्य चतुर्दशी गुरुवार । प्रातःकाळी उठोनि सत्वर ।

रामदासी कागवाडकर । आणि हरिभाऊंस पाचारिलें ॥ ३१ ॥

सहज विनोदें बोलती । ’क्वचित्‌ झाल्या देहगेति ।

अग्नि न द्या तयाप्रति । कृष्णागर्भीं सोडावा ॥ ३२ ॥

स्नाम करोनि मोकळें । व्हावें दुःखावेगळें’ ।

संतमाहात्म्य न कळे । कोणाएकासी ॥ ३३ ॥

आप्पासहेब कागवाडकर । गुरुभक्त इनामदार ।

नवबाग नामें सुपीक थोर । कृष्णातीरीं मळा असे ॥ ३४ ॥

तेथें गेले स्नानासी । वाळेश्वर क्षेत्रासी ।

स्नान करोनि वस्तीसी । राहिले तेथें गुरुवारीं ॥ ३५ ॥

गुरुसेवा उपोषण । करिती शेवटचा म्हणोन ।

हरिभाऊ संगती जाण । एकले एक ॥ ३६ ॥

अनंत शिष्य अनंत शरण । सकलां दूर करोन ।

राहिले करीत नामस्मरण । नवबागीं कदंबछाये ॥ ३७ ॥

सायंकाळी केले भजन । आळविले दयाघन ।

गुरुपादुका वंदोन । स्तवन करिती बहुपरी ॥ ३८ ॥

त्यांतचि निरूपण केलें । हरिदास श्रोते भले ।

देहबंधनानें भुलले । मानोनि जीवदशा ॥ ३९ ॥

ही देहरूप उपाधि । मानीव चाळविते बुद्धि ।

सत्याची दवडोन शुद्धि । जीवात्म्यासी गुंतवी ॥ ४० ॥

चार देह चार अवस्था । ज्ञानी राहे यांपरता ।

तयासी लिंगदेह सोडितां । गुंतीं नाहीं तिळभरी ॥ ४१ ॥

ऐसें करोनि निरूपण । पुनरपि करोनि भजन ।

धूप दीप आरती करोन । सांग केली गुरुसेवा ॥ ४२ ॥

एक प्रहर राहतां निशी । नाम श्वासधारेसरसीं ।

स्थिर करोनि वृत्तीसी । एकलयें चालविली ॥ ४३ ॥

तेज फांकले चहूंकडे । दृष्टीसी दृष्टी न भिडे ।

स्थूलापासोन मुरडे । चैतन्न्य श्रीरामरूपीं ॥ ४४ ॥

प्रातःकाळसमयासी । रामचरणतीर्थासी ।

घेवोनि आले रामदासी । ब्रह्मानंदां द्यावया ॥ ४५ ॥

आनंदें मुख पसरोनि । तीर्थ घेतलें तयांनी ।

श्रीरामप्रभूचे चरणीं । वंदन केलें हस्तद्वयें ॥ ४६ ॥

इकडे चालिला नामगजर । ब्रह्मानंद झाले स्थिर ।

पाहतां पाहतां व्यापार । दृश्य तें स्थिर झालें ॥ ४८ ॥

मग नामगजरें कलेवर । नेलें सन्निध बाळेश्वर ।

पूजा आरत्या करोनि सत्वर । जलसमाधि दीधली ॥ ४९ ॥

सकळांसी जाहलें दुःख । अनिवार करिती शोक ।

दुजे आमचे गुरुनायक । तिहीं त्यजिलें आम्हांसी ॥ ५० ॥

असो नवबागीं बांधिती समाधी । दर्शना येते भक्तमांदी ।

श्रीमंतें पूजा‍अर्चनविधी । व्हावया भूमि दिधली असे ॥ ५१ ॥

तिकडे व्यंकटापूर देवस्थानीं । समाधी पूर्वींच बांधोनी ।

तेथेंच पादुका स्थापोनी । भक्त करिती उत्सव ॥ ५२ ॥

श्रीपादभट्ट व जोगळेकर जाण । साधक शिष्य अनन्य ।

तयांसी कथिलें संस्थान । चालवावें श्रीसेवे ॥ ५३ ॥

बेलधडी आणि बिदरहळ्ळी । येथील देवस्थानें भलीं ।

पूर्वींच व्यवस्था केली । जेथील तेथें ॥ ५४ ॥

गोंदावलीं कळली मात । सकलही झाले दुःखित ।

आईसाहेब वदती तेथ । तेंही श्रोतीं परिसावें ॥ ५५ ॥

समर्थ गेलियानंतर । ब्रह्मानंदे केलें स्थिर ।

वदती असतां मी तुमचा कुमर । शोक कासया करावा ॥ ५६ ॥

वारंवार उपदेशुनी । बोधें चित्त शांतवुनी ।

गुरुभक्तां गुरुजननी । वाटे दुजी अवतरली ॥ ५७ ॥

तोही झाला समाधिस्थ । आतां काय करणें जिवित ।

म्हणोनि अन्न वर्जित । गुरुभार्या गोंदावलीं ॥ ५८ ॥

पयःपान क्वचित्‌ करिती । मनीं पतिचरण ध्याती ।

एक मासा‍उपरांतीं । देह धरणीं ठेविला ॥ ५९ ॥

आश्विन कृष्ण दर्शतिथी । आईसाहेब आम्हां सोडिती ।

दहन करून समाधी करिती । श्रींचे वामभागप्रति ॥ ६० ॥

प्रतिवर्षीं उत्सवास । करिताति अमावस्येस ।

स्नान पूजा नैवेद्यास । नित्य चाले उपासना ॥ ६१ ॥

बत्ताशा श्रींचे वाहन । परम भक्त जो अनन्य ।

तेणेंही त्यजिला प्राण । श्रींचे चरणांसमोर ॥ ६२ ॥

तयाची बांधिली समाधी । श्रींचे पुढें भक्तमांदी ।

दर्शन घडे श्रींचे आधीं । गुरुसेवा परम भाग्य ॥ ६३ ॥

असो ऐसा इतिहास । समाधीचा कथिला निःशेष ।

श्रवण करितां वैराग्यास । वरील मन निश्चयें ॥ ६४ ॥

उपजेल तितुकें मरेल । घडेल तितुकें बिघडेल ।

परि सत्कीर्ति श्रवणीं पडेल । अनंतकाल पर्यंत ॥ ६५ ॥

सत्कर्म अथवा दुष्कर्म । उभयतांचा एकचि धर्म ।

भोग भोगवील परम । सुखदुःख निश्चयें ॥ ६६ ॥

यास्तव संतचरित्र । विवरोन व्हावें स्वतंत्र ।

कर्मबंधनाचें सूत्र । बंधनापासोन सुटावें ॥ ६७ ॥

नरदेह रत्नेपेटी । भोगें न करावी करंटी ।

सद्धर्मीं लावोन शेवटीं । अलिप्त असावें ॥ ६८ ॥

असो महाभागवत कुर्तकोटी । जगद्‌गुरु झाले करवीरमठीं ।

एकी करोन शेवटीं । स्वयें राहिले अलिप्त ॥ ६९ ॥

भय्यासाहेब इंदूरकर । श्रीचरणीं ठेवाया शरीर ।

आले सांडोन इंदूर । गुरुभक्त बहु ज्ञानी ॥ ७० ॥

सकलां सांगती मात । गुरुक्षेत्रीं महिमा अनंत ।

तेथें ठेवितां देहाप्रत । पुनरपि जन्म त्या नाहीं ॥ ७१ ॥

कोणी माझे अस्थींसी । न न्याव्या प्रयागासी ।

अर्पितों श्रीचरणासी । परम पावन क्षेत्र हे ॥ ७२ ॥

ऐसें बोलतां चालतां । देह ठेविला तत्त्वतां ।

गुरुभक्तीनें गुंता । सोडविला बहुजन्मींचा ॥ ७३ ॥

असो ऐसी भक्तमंडळी । समाधी समाधान पावली ।

उपासना कैसी चालली । तीही श्रोतीं परिसावी ॥ ७४ ॥

सद्‌गुरु समर्थांचे शिष्य । तैसेचि जे शिष्यानुशिष्य ।

बहु मंडळी लक्षानुलक्ष । दुरित नाशिती कलियुगीं ॥ ७५ ॥

जागोजागी नामसप्ताह । पुण्यतिथि-आदि महोत्साह ।

अखंड चालिला प्रवाह । हृदयीं ध्याती कितीएक ॥ ७६ ॥

श्रवणीं संगतीं किती तरती । त्यांची नाहीं नाहीं मिती ।

घरोघरीं पादुका स्थापिती । पूजाअर्चा करावया ॥ ७७ ॥

वर्हाीडी ग्राम सेंदुरजन । तेथें मठ ब्रह्मचैतन्य ।

दक्षिणे करवीरक्षेत्री जाण । ब्रह्मचैतन्यमंदिर स्थापिलें ॥ ७८ ॥

ऐसी उपासना चालली । दिगंत कीर्ति पैसावली ।

तेंही लिहितां लेखणी भागली । गुरुलीला अगम्य ॥ ७९ ॥

आतां ही सद्‌गुरुलीला । त्रयोदशीं जाय विश्रांतीला ।

हृदयीं ध्याऊं पदाला । म्हणजे प्रसाद होईल ॥ ८० ॥

गुरुलीलाबोधरसा । जरी उमटे हृदयीं ठसा ।

तरी चुकेल हा वळसा । जन्ममृत्युचा ॥ ७१ ॥

इति श्रीसद्‌गुरुलीला । श्रवणीं स्वानंदसोहळा ।

पुरविती रामदासीयांचा लळा । कृपाकटाक्षें ॥ ८२ ॥

॥ इति श्रीसद्‌गुरुलीलामृते द्वादशाध्यायांतर्गतः चतुर्थः समासः ॥

॥श्रीसदगुरुचरणार्पणमस्तु ॥ ॥ इति द्वादशोऽध्यायः समाप्तः ॥