भारताच्या पवित्र भूमीवर अनेक धार्मिक स्थळे आहेत. सर्व धार्मिक स्थळे त्यांच्या स्थापत्य आणि चमत्कारिक इतिहासासाठी प्रसिद्ध आहेत. भारतातील प्रसिद्ध मंदिरांपैकी एक असलेल्या चौसठ योगिनी मंदिराचा इतिहासही रंजक आणि रहस्यांनी भरलेला आहे. चौसठ योगिनी मंदिर मध्य प्रदेशातील मोरेना जिल्ह्यातील मीतावली गावात आहे. याशिवाय भारतातील चौसठ योगिनीची दोन मंदिरे ओडिशामध्ये आहेत. तर जाणून घ्या मध्य प्रदेशातील मुरैना जिल्ह्यात स्थित चौसठ योगिनी मंदिराशी संबंधित रंजक इतिहास.
तांत्रिक विद्यापीठ म्हणूनही ओळखले जाते
असे मानले जाते की चौसठ योगिनी मंदिर 1323 मध्ये प्रतिहार वंशातील राजपूत वंशाचा राजा देवपाल याने बांधले होते. हे मंदिर गोलाकार असून डोंगरावर 100 फूट उंचीवर आहे. या मंदिरातील सर्व योगिनी तंत्र-मंत्र विद्या आणि योगाशी संबंधित मानल्या जातात. या मंदिरात एकूण चौसष्ट खोल्या आहेत. प्रत्येक खोलीत शिवलिंग स्थापित केले आहे. मंदिरात एक मंडपनुमा दरवाजा आहे, ज्यामध्ये एक विशाल शिवलिंग स्थापित आहे.
पंडित इंद्रमणी घनश्याल सांगतात की, प्राचीन काळापासून देश-विदेशातील लोक या मंदिरात तंत्रविद्या शिकण्यासाठी येत असत. हे मंदिर तांत्रिक विद्यापीठ म्हणून ओळखले जात असे. चौसठ योगिनी माता कालीचा अवतार असल्याचे म्हटले जाते. या मंदिरातील प्रत्येक 64 खोल्यांमध्ये माता योगिनीची मूर्ती बसवण्यात आली आहे, त्यामुळे या मंदिराचे नाव चौसठ योगिनी आहे.
संसद भवनासारखी रचना
पौराणिक शास्त्रानुसार आजही या मंदिरात भगवान शंकराच्या चौसठ योगिनी जागृत आहेत. असे मानले जाते की हे मंदिर भगवान शंकराच्या तंत्र-मंत्राच्या चिलखतीने झाकलेले आहे. या मंदिरात जाण्यासाठी 200 पायऱ्या पार कराव्या लागतात. चौसठ योगिनी मंदिरात रात्री कोणालाही मुक्काम करण्याची परवानगी नाही. या मंदिराच्या स्थापत्य शैलीची भारताच्या संसद भवनाशी तुलना केली जाते.
Edited by : Smita Joshi
