भारताच्या शूर सुपुत्रांपैकी एक श्रीमंत छत्रपती शिवाजी महाराजांबद्दल सर्वांना माहिती आहे. छत्रपती शिवाजी महाराजांचा जन्म १९ फेब्रुवारी १६३० रोजी एका मराठा कुटुंबात झाला. काही लोक म्हणतात की त्यांचा जन्म १६२७ मध्ये झाला होता. त्यांचे पूर्ण नाव शिवाजी भोसले होते. शिवाजी हे वडील शहाजी आणि आई जिजाबाई यांचे पुत्र होते. त्यांचे जन्मस्थान पुण्याजवळील शिवनेरी किल्ला आहे. श्रीमंत छत्रपती शिवाजी महाराजांचा विचार केला तर जय भवानी जय शिवाजी असा नारा दिला जातो. अखरे का?
भवानीचे उपासक: शिवाजी महाराज हे दुर्गेच्या तुळजा स्वरूपाचे भक्त आणि उपासक होते. तुळजापूर हे महाराष्ट्रातील उस्मानाबाद जिल्ह्यात आहे. छत्रपती शिवाजी महाराजांच्या कुलदैवत माँ तुळजा भवानी यांची स्थापना झालेली ही जागा, जी अजूनही महाराष्ट्र आणि इतर राज्यांमधील अनेक रहिवाशांच्या कुलदैवत म्हणून लोकप्रिय आहे. शूर श्रीमंत छत्रपती शिवाजी महाराजांची कुलदैवत आई तुळजा भवानी आहे. महान शिवाजी आईची मनोभावे पूजा करायचे.
जय भवानी जय शिवाजी: असे मानले जाते की देवी आई स्वतः प्रकट झाल्या आणि त्यांनी शिवाजी महाराजांना तलवार दिली. या तलवारीला 'भवानीची तलवार' असे म्हणतात. या तलवारीच्या बळावर शिवाजी महाराजांनी अनेक युद्धे जिंकली होती. जेव्हा जेव्हा ते आणि त्यांचे सैन्य युद्धभूमीवर जायचे तेव्हा तेव्हा हर हर महादेव, जय भवानी की जय असा नारा दिला जायचा. नंतर लोकांनी जय भवानी जय शिवाजी ही घोषणा अधिक लोकप्रिय केली.
छत्रपती शिवाजी महाराजांच्या सन्मानार्थ आणि त्यांच्या शौर्य आणि धैर्याचे दर्शन घडविण्यासाठी 'जय भवानी, जय शिवाजी' हा नारा दिला जातो.
शोभायात्रा: आजकाल जेव्हा जेव्हा शिवाजी महाराजांची जयंती किंवा पुण्यतिथी येते तेव्हा त्यांची पालखी काढली जाते. शहरात क्षत्रिय आणि मराठा समुदायांसह सर्व हिंदू समुदायांकडून एक भव्य मिरवणूक काढली जाते. मिरवणुकीत समाजातील पुरुष आणि महिला 'जय भवानी जय शिवाजी, आजचा पुत्र कसा असावा, वीर शिवाजीसारखा असावा, आजची आई कशी असावी, जिजाऊ मातेसारखी असावी' अशा घोषणा देतात.
