मराठी भाषा गौरव दिन २७ फेब्रुवारी रोजी साजरा केला जातो. हा दिवस प्रसिद्ध मराठी कवी वि. वा. शिरवाडकर (कुसुमाग्रज) यांचा जन्मदिवस आहे. कुसुमाग्रज हे मराठी साहित्यातील एक महत्त्वाचे नाव आहे. त्यांनी मराठी भाषेला समृद्ध करण्यासाठी मोलाचे योगदान दिले. त्यामुळे त्यांच्या सन्मानार्थ हा दिवस मराठी भाषा गौरव दिन म्हणून साजरा केला जातो.
२७ फेब्रुवारी हा दिवस 'मराठी भाषा गौरव दिन' म्हणून साजरा करण्याचा निर्णय २१ जानेवारी २०१३ रोजी महाराष्ट्र सरकारने घेतला.
मराठी राजभाषा दिन आणि मराठी भाषा गौरव दिन हे दोन्ही दिवस वेगवेगळे असून मराठी भाषेसंदर्भातील महत्त्वाचे आहेत. मराठी राजभाषा दिन किंवा मराठी भाषा दिन हा १ मे रोजी महाराष्ट्रभर साजरा केला जातो. १ मे १९६० रोजी महाराष्ट्र राज्याची स्थापना झाली, आणि मराठी भाषिकांचे राज्य अस्तित्वात आल्यामुळे हा १ मे रोजी 'मराठी राजभाषा दिन' म्हणून सन १९६५ पासून अधिकृतपणे साजरा केला जातो. 'महाराष्ट्र राजभाषा अधिनियम १९६४' नुसार "महाराष्ट्राची अधिकृत राजभाषा मराठी असेल" असे तत्कालीन मुख्यमंत्री वसंतराव नाईक यांनी घोषित केले.
मराठी भाषेचे किती प्रकार आहेत?
प्रमाणित मराठी ही शिक्षणतज्ज्ञ आणि मुद्रित माध्यमांद्वारे वापरल्या जाणाऱ्या बोलींवर आधारित आहे. भारतीय विद्वान बोलल्या जाणाऱ्या मराठीच्या ४२ बोलींमध्ये फरक करतात.
मराठी भाषा गौरव दिनाचा इतिहास: मराठी भाषा गौरव दिन हा कुसुमाग्रज टोपणनावाने प्रसिद्ध असलेल्या विष्णू वामन शिरवाडकर यांच्या जयंतीशी जुळतो. ते एक प्रसिद्ध मराठी कवी, लेखक आणि समाजसुधारक होते ज्यांनी मराठी भाषेच्या समृद्धीकरण आणि संवर्धनात महत्त्वाची भूमिका बजावली. त्यांच्या योगदानाचा सन्मान करण्यासाठी आणि भाषेचा उत्सव साजरा करण्यासाठी, २७ फेब्रुवारी हा दिवस मराठी भाषा गौरव दिन म्हणून निवडण्यात आला.
२७ फेब्रुवारीचे महत्त्व:
मराठी भाषा गौरव दिनाचे विविध कारणांमुळे खूप महत्त्व आहे:
मराठी भाषेचा उत्सव: हा दिवस मराठी भाषेच्या सौंदर्य, गुंतागुंतीचा आणि समृद्ध इतिहासाची ओळख करून देण्याचा दिवस म्हणून काम करतो.
कुसुमाग्रजांचे स्मरण: हा दिवस साहित्यिक महाकाय कुसुमाग्रजांना आणि मराठी साहित्य आणि सामाजिक सुधारणांना प्रोत्साहन देण्यासाठी त्यांच्या समर्पणाला आदरांजली वाहतो.
सांस्कृतिक जागरूकता वाढवणे: हा दिवस मराठी संस्कृती आणि वारशाबद्दल जागरूकता वाढवतो, जगभरातील मराठी भाषिक समुदायांमध्ये अभिमानाची भावना निर्माण करतो.
भाषा शिक्षणाला प्रोत्साहन देणे: हा दिवस लोकांना, विशेषतः तरुण पिढीला, त्यांच्या दैनंदिन जीवनात मराठी भाषा शिकण्यास, तिचे कौतुक करण्यास आणि वापरण्यास प्रोत्साहित करतो.
मराठी भाषा दिनाचे महत्त्व: महाराष्ट्र आणि जगभरातील मराठी भाषिकांसाठी मराठी भाषा दिनाचे महत्त्व खूप आहे, जो मराठी भाषेच्या समृद्ध परंपरा आणि इतिहासाचा आनंद घेण्याचा एक प्रसंग प्रदान करतो.
मराठी भाषा आणि तिच्या साहित्यिक वारशाचा सन्मान करण्यासाठी आणि त्याला चालना देण्यासाठी राज्यभर विविध सांस्कृतिक कार्यक्रम, साहित्य संमेलने, कविता वाचन आणि चर्चासत्रे आयोजित केली जातात. शाळांसह शैक्षणिक संस्था विद्यार्थ्यांमध्ये मराठीबद्दल खोलवर कौतुकाची भावना निर्माण करण्यासाठी स्पर्धा आणि उपक्रमांमध्ये सक्रियपणे सहभागी होतात.
याव्यतिरिक्त, महाराष्ट्र सरकार या दिवशी मराठी भाषा आणि साहित्याचा प्रचार करण्यासाठी विशेष उपक्रम हाती घेते, अधिकृत आणि प्रशासकीय संप्रेषणांमध्ये तिचा वापर वाढवण्याचा प्रयत्न करते.
मराठी भाषा गौरव दिनाचे उत्सव: मराठी भाषा गौरव दिन हा महाराष्ट्र आणि इतर प्रदेशांमध्ये विविध कार्यक्रम आणि उपक्रमांद्वारे साजरा केला जातो जिथे मराठी भाषिक समुदाय लक्षणीय आहेत. यामध्ये हे समाविष्ट आहे:
साहित्यिक मेळावे आणि कविता वाचन: हे कार्यक्रम मराठीच्या समृद्ध साहित्यिक परंपरेचे उत्सव साजरे करतात आणि समकालीन मराठी लेखक आणि कवींच्या प्रतिभेचे प्रदर्शन करतात.
सांस्कृतिक सादरीकरण: मराठी भाषेशी संबंधित दोलायमान सांस्कृतिक वारसा प्रदर्शित करण्यासाठी पारंपारिक नृत्य, संगीत आणि नाट्य सादरीकरण आयोजित केले जातात.
शैक्षणिक कार्यक्रम आणि कार्यशाळा: हे कार्यक्रम विशेषतः तरुण पिढ्यांमध्ये मराठी भाषेचे जतन आणि प्रचार करण्याच्या महत्त्वाबद्दल जागरूकता निर्माण करण्याचे उद्दिष्ट ठेवतात.
सोशल मीडिया मोहिमा: ऑनलाइन मोहिमा लोकांना भाषेवरील त्यांचे प्रेम शेअर करण्यास, मराठीत कविता आणि कथा पोस्ट करण्यास प्रोत्साहित करतात.
मराठी समृद्ध वारशाची भाषा: मराठी ही भारतातील २२ अधिकृत भाषांपैकी एक आहे आणि जगभरातील ८३ दशलक्षाहून अधिक लोक ती बोलतात. तिचा इतिहास १० व्या शतकापासूनचा आहे आणि ती संस्कृत, प्राकृत आणि इतर भाषांच्या अद्वितीय मिश्रणासाठी ओळखली जाते. ही भाषा एक विशाल आणि वैविध्यपूर्ण साहित्यिक परंपरा बाळगते, ज्यामध्ये कविता, गद्य, नाटक आणि इतर विविध प्रकारांचा समावेश आहे.
मराठी भाषा गौरव दिन भाषांचे जतन आणि उत्सवाचे महत्त्व लक्षात आणून देतो. ते व्यक्तींना मराठी भाषेचे सौंदर्य आणि वारसा जाणून घेण्यास आणि तिच्या सतत वाढ आणि विकासात सक्रियपणे योगदान देण्यास प्रोत्साहित करते.
