भारतीय अंतराळ संशोधन संस्था (ISRO) च्या 100व्या मिशनला मोठा धक्का बसला आहे. कारण ISRO च्या नेव्हिगेशन विथ इंडियन कॉन्स्टेलेशन (Naviak) मिशन अंतर्गत प्रक्षेपित केलेला NVS-02 उपग्रह कक्षेत प्रस्थापित होऊ शकलेला नाही. त्यात तांत्रिक बिघाड झाला आहे. या उपग्रहाच्या अंतराळ यानात बसवलेले थ्रस्टर काम करत नाहीत. इस्रोने आपल्या अधिकृत वेबसाइटवर या मिशनबाबत अपडेट दिले आहे.
वृत्तानुसार, उपग्रहाला अवकाशातील भारतीय भागात भू-स्थिर वर्तुळाकार कक्षेत ठेवायचे होते, परंतु थ्रस्टर्स सोडणे शक्य नसल्याने हे होऊ शकले नाही. फायरिंगसाठी ऑक्सिडायझरच्या प्रवेशास परवानगी देणारे वाल्व उघडले नाहीत कारण उपग्रहावर स्थापित द्रव इंजिन खराब झाले आहे. त्यामुळे सॅटेलाइट यंत्रणेत बिघाड झाला आहे. उपग्रह सध्या लंबवर्तुळाकार कक्षेत आहे आणि पुढील काळासाठी देखील थांबविला जाऊ शकतो. उपग्रहाच्या कक्षेत नेव्हिगेट करण्यासाठी आणखी एक योजना तयार केली जात आहे. लवकरच हा उपग्रह दुरुस्त करून कक्षेत ठेवला जाईल.
आंध्र प्रदेशातील श्रीहरिकोटा येथील सतीश धवन अंतराळ केंद्रातून ISRO ने बुधवार, 29 जानेवारी रोजी नाविक मिशनचे प्रक्षेपण केले होते. इस्रोचे हे 100 वे मिशन आहे. या मोहिमेअंतर्गत GSLV-F15 रॉकेटद्वारे NVS-2 उपग्रह अवकाशात पाठवण्यात आला. NVS-02 सकाळी 6:23 वाजता जिओसिंक्रोनस सॅटेलाइट लॉन्च व्हेईकलमधून निघाले. हे मिशन इस्रोचे नवे अध्यक्ष व्ही नारायणन यांच्या कार्यकाळातील पहिले मिशन आहे. भारताच्या स्वतःच्या अंतराळ आधारित नेव्हिगेशन प्रणालीसाठी हे मिशन महत्त्वाचे आहे.
जर ते यशस्वी झाले तर देशाचे ग्लोबल पोझिशनिंग सिस्टम (GPS) वरील अवलंबित्व कमी होईल. उपग्रह कक्षेत स्थापित होताच, भारताला एक नवीन नेव्हिगेशन प्रणाली मिळेल, जी काश्मीर ते कन्याकुमारी आणि गुजरात ते अरुणाचल प्रदेशपर्यंतचा परिसर व्यापेल. किनारपट्टीपासून 1500 किलोमीटरपर्यंतचे अंतरही कव्हर केले जाईल. हवाई, सागरी आणि रस्त्यावरील प्रवासासाठी नेव्हिगेशनची मदत मिळेल, ज्यामुळे अपघात कमी होतील. हे मिशन देशासाठी खुप महत्त्वाचे असल्याचे म्हटले जात आहे.
या उपग्रहाचे वजन 2250 किलो आहे. त्याची उर्जा हाताळणी क्षमता 3 किलोवॅट आहे. यात स्वदेशी आणि आयातित रुबिडियम अणु घड्याळे बसवण्यात आली आहेत. हे मिशन सुमारे 12 वर्षे अंतराळात काम करेल. भारतीय नक्षत्रांसह नेव्हिगेशन (NavIC) ही देशाची स्वतंत्र प्रादेशिक नेव्हिगेशन उपग्रह प्रणाली आहे, ज्याला भारताचे GPS म्हटले जाईल. हे स्थान, वेग आणि वेळ (PVT) सेवा प्रदान करण्यासाठी डिझाइन केले गेले आहे.
