2002 च्या नरोडा गाव हत्याकांड प्रकरणात विशेष न्यायालयाने 68 जणांची निर्दोष मुक्तता केली.
28 फेब्रुवारी 2002 रोजी नरोडा गावात उसळलेल्या दंगलीत 11 मुस्लिमांना जिवंत जाळण्यात आले होते.
या प्रकरणात भाजप सरकारच्या माजी मंत्री माया कोडनानी, बजरंग दलाचे नेते बाबू बजरंगी, विश्व हिंदू परिषदेचे माजी सरचिटणीस जयदीप पटेल, भाजप नेते वल्लभ पटेल आदींवर खून, दंगल, बेकायदेशीर जमाव जमवणे आणि गुन्हेगारी कट रचणे असे आरोप ठेवण्यात आले होते.
या खटल्यात एकूण 86 आरोपी होते, त्यापैकी 17 जणांचा मृत्यू झाला तर एकाची सुटका झाली.
याआधी नरोडा पाटिया दंगल प्रकरणात माया कोडनानी आणि बाबू बजरंगी यांच्यासह सहा जणांना दोषी ठरवण्यात आले होते.
2002 मध्ये उसळलेल्या दंगलीत नरोडा पाटिया आणि नरोडा गाव या दोन ठिकाणी हत्याकांड झाले होते. त्यापैकी नरोडा गाव या प्रकरणात या सर्व आरोपींची निर्दोष सुटका करण्यात आली आहे.
नरोडा गाव प्रकरण हे नऊ प्रकरणांपैकी एक आहे ज्यात सर्वोच्च न्यायालयाने विशेष तपास पथक (एसआयटी) चौकशीचे आदेश दिले होते. 14 वर्षांपूर्वी जुलै 2009 मध्ये या खटल्याची सुनावणी सुरू झाली होती.
2002 गोध्रा दंगल आणि हिंसाचारानंतर एसआयटीने तपासलेल्या इतर प्रमुख प्रकरणांमध्ये नरोडा पाटिया, गुलबर्ग सोसायटी प्रकरणे, औडे, सरदारपुरा प्रकरणांचा समावेश आहे.
शनिवारी प्रधान सत्र न्यायाधीश एस. के. बक्षी यांनी गेल्या आठवड्यात खटला संपल्याचे जाहीर करून आपला निकाल राखून ठेवला होता.
नरोडा प्रकरण हे नऊ प्रकरणांपैकी एक आहे ज्यात सर्वोच्च न्यायालयाने विशेष तपास पथक (एसआयटी) चौकशीचे आदेश दिले होते. 14 वर्षांपूर्वी जुलै 2009 मध्ये या खटल्याची सुनावणी सुरू झाली होती.
या प्रकरणातील 68 आरोपींमध्ये भाजप सरकारच्या माजी मंत्री माया कोडनानी, बजरंग दलाचे नेते बाबू बजरंगी, विश्व हिंदू परिषदेचे माजी सरचिटणीस जयदीप पटेल, भाजप नेते वल्लभ पटेल आदींची नावे प्रमुख आहेत. त्याच्यावर खून, दंगल, बेकायदेशीर सभा आणि गुन्हेगारी कट रचल्याचा आरोप आहे.
प्रधान सत्र न्यायाधीश एस. के. बक्षी यांनी गेल्या आठवड्यात खटला संपल्याचे जाहीर करून आपला निकाल राखून ठेवला होता. शनिवारी, त्यांनी जाहीर केले की, निकाल 20 एप्रिलला म्हणजेच आज दिला जाईल.
सरकारी वकील गौरांग व्यास यांनी बीबीसी गुजरातीशी खास संवाद साधताना सांगितले की, "आम्ही न्यायालयासमोर सर्व पुरावे सादर केले आहेत. या प्रकरणात एकूण 86 आरोपी आहेत, त्यापैकी 17 जणांचा मृत्यू झाला आहे आणि एकाची सुटका झाली आहे. न्यायालय निकाल देणार आहे. उर्वरित 68 आरोपींविरुद्ध. या सर्व आरोपींना दोषी ठरवण्यासाठी आम्ही न्यायालयात अर्ज सादर केला आहे.
गौरांग व्यास पुढे म्हणाले, "या आरोपींनी अल्पसंख्याक समुदायाच्या धार्मिक स्थळाचे नुकसान केले, त्यांची दुकाने लुटली आणि आग लावली आणि 11 जणांची हत्या केली."
नरोडा पाटिया, गुलबर्ग सोसायटी प्रकरण, औडे, सरदारपुरा प्रकरणाचा एसआयटीने तपास केला आहे.
या प्रकरणात आरोपी असलेल्या मायाबेहन कोडनानी आणि बाबू बजरंगी यांच्यासह सहा जणांना यापूर्वी नरोडा पाटिया हत्याकांडात दोषी ठरवण्यात आले होते.
नरोडा हत्याकांडात 97 मुस्लिम लोकांना जाळण्यात आले. या प्रकरणी माया कोडनानी यांना जन्मठेपेची शिक्षा सुनावण्यात आली होती.
त्यानंतर गुजरात उच्च न्यायालयाने त्यांची सुटका केली. मात्र, बाबू बजरंगीची शिक्षा कायम राहिली..
माया कोडानानी कोण आहेत?
माया कोडनानी जामिनावर होत्या. खालच्या न्यायालयानं त्यांना त्या दंगलीच्या 'मास्टरमाइंड' म्हटलं होतं.
गुजरात सरकारमध्ये मंत्री असणाऱ्या माया नरेंद्र मोदी गुजरातचे मुख्यमंत्री असताना त्यांच्या निकटवर्तीयांपैकी होत्या.
फाळणीपूर्वी माया याचा परिवार पाकिस्तानातल्या सिंधमध्ये वास्तव्यास होता. फाळणीनंतर त्याचं कुटुंब गुजरातमध्ये स्थायिक झालं. माया कोडनानी व्यवसायाने डॉक्टर आहेत. त्या राष्ट्रीय स्वयंसेवक संघाशी संबधित आहेत.
नरोडामध्ये त्यांचं स्वतःचं रुग्णालय होतं. पुढे त्या स्थानिक राजकारणात सक्रिय झाला.
वक्तृत्वामुळे त्या अल्पावधीतच भारतीय जनता पार्टीत लोकप्रिय झाल्या. 1998मध्ये त्या नरोड्यातून पहिल्यांदा आमदार म्हणून निवडून आल्या.
2002 बरोबरच 2007मध्ये त्या निवडून आल्या. त्या काळात त्यांचा मंत्रिमंडळात समावेश झाला.
2009 मध्ये सर्वोच्च न्यायालयाच्या विशेष पथकानं त्यांना चौकशीसाठी बोलावलं होतं. त्यानंतर माया यांना अटक झाली आणि पदाचा राजीनामा द्यावा लागला.
29 ऑगस्ट 2012 रोजी नरोडा पाटिया दंगल प्रकरणात न्यायालयानं त्यांना दोषी ठरवलं होतं.
काय आहे नरोडा पाटिया हत्याकांड
27 फेब्रुवारी 2002 रोजी गोध्रा येथे साबरमती एक्सप्रेस ट्रेनच्या S-6 आणि S-7 डब्यांना आग लावण्यात आली होती. ज्यात अयोध्येहून परतणाऱ्या कारसेवकांचा मृत्यू झाला. त्यानंतर गुजरातमध्ये उसळलेल्या दंगलीत 28 फेब्रुवारी 2002 रोजी नरोडा गावात 11 मुस्लिमांना जिवंत जाळण्यात आले होते.
घटनाक्रम
25 फेब्रुवारी 2002 : अयोध्येतून मोठ्या संख्येने कारसेवक साबरमती एक्सप्रेसने अहमदाबादसाठी रवाना झाले.
27 फेब्रुवारी 2002 : अहमदाबादकडे जात असताना गोधरा स्टेशनवर जमावाने रेल्वेच्या काही डब्यांना आग लागली. यात 59 कारसेवकांचा जीव गेला.
28 फेब्रुवारी 2002 : विश्व हिंदू परिषदने गोधरेतील घटनेविरोधात गुजरात बंदची हाक दिली. याचवेळी एका जमावाने अहमदाबादच्या नरोडा पाटिया कॉलनीत हल्ला केला. इथं झालेल्या या हिंसाचारात मुस्लीम समाजातील 97 लोकांचा बळी गेला तर 33 लोक जखमी झाले. या हिंसक जमावाचं नेतृत्व गुजरात सरकारमध्ये मंत्री राहिलेल्या माया कोडनानी आणि बजरंग दलचे नेते बाबू बजरंगी करत होते.
2007 : झालेल्या स्टिंग ऑपरेशनमध्ये बाबू बजरंगी याने या दंगलीत भाग घेतल्याचं मान्य केलं होतं.
2008 : सुप्रीम कोर्टाने या गुन्ह्याचा तपास स्थानिक पोलिसांनी न करता कोर्टाने स्थापन केलेल्या समितीने करावा, असे आदेश दिले.
2009 : नरोडा पटियातील दंगलीवर खटला सुरू झाला. सुरुवातीला यात 62 जणांवर आरोप निश्चित करण्यात आले. खटला सुरू असताना एक संशयित विजय शेट्टीचं निधन झालं. सुनावणीत 327 जणांचे जबाब नोंदवण्यात आले. यात पीडित, डॉक्टर, पोलीस आणि सरकारी अधिकाऱ्यांचा समावेश होता.
29 ऑगस्ट 2012: कोर्टाने या खटल्यात बाबू बजरंग, माया कोडनानी यांना दोषी ठरवलं. न्यायालयाच्या निकालपत्रात कोडनानी यांचा उल्लेख नरोडा पाटिया हत्याकांडच्या सूत्रधार असा करण्यात आला. कोडनानी यांना 28 वर्षांची तर बाबू बजरंगी याला आजन्म कारावासाची शिक्षा देण्यात आली. इतर दोषींना 21 वर्षांची शिक्षा सुनावण्यात आली.
20 एप्रिल 2018 : गुजरात हायकोर्टाने कनिष्ठ न्यायालयाचा निकाल रद्द ठरवत कोडनानी यांच्यासह 18 लोकांना निर्दोष ठरवलं. उच्च न्यायालयाचं म्हणण होतं की माया कोडनानी यांना कारमधून उतरून जमावाला चिथवाणी देताना पाहणारा साक्षीदार पोलिसांनी सादर केला नाही. न्यायालयाने बाबू बजरंगीची शिक्षा कमी करून ती 21 वर्षं केली. बजरंगीसह 11 जणांना 21 वर्षांची शिक्षा सुनावण्यात आली तर एका दोषीला 10 वर्षांची शिक्षा सुनावण्यात आली होती.