सात दिवस चालणाऱ्या लोकमनोरंजन महोत्सवात विविध सांस्कृतिक सादरीकरणे होणार आहेत
खजुराहो- मध्य प्रदेश सरकारचा सांस्कृतिक विभाग आणि जिल्हा प्रशासन, छतरपूर, दक्षिण मध्य क्षेत्र सांस्कृतिक केंद्र, नागपूर यांच्या संयुक्त विद्यमाने 20 ते 26 फेब्रुवारी दरम्यान खजुराहो नृत्य महोत्सव संकुलात सायंकाळी 5:00 वाजेपर्यंत पारंपारिक कलांचा राष्ट्रीय महोत्सव लोकरंजन आयोजित करण्यात येत आले. दुसऱ्या दिवशी छत्तीसगडचे गेडी नृत्य, पंथी नृत्य आणि उत्तर प्रदेशातील कलाकारांनी होळी, मयूर आणि चारखुला नृत्य सादर केले.
Khajuraho Dance Festival 2024 कार्यक्रमाची सुरुवात सुश्री वंदना श्री व साथी, उत्तर प्रदेश द्वारे लठ- फुलांची होळी, मयूर आणि चरखुळा नृत्याने झाली. 100 किलो फुलांसह 'होली खेले रघुवीरा..., ब्रज में खेल होरी रसिया' या गाण्यांवर कलाकारांनी सादरीकरण केले.
यानंतर श्री दिनेश जांगडे व त्यांचे मित्र, छत्तीसगड पंथी नृत्य सादर करण्यात आले. पंथी हे छत्तीसगडमधील सतनामी जातीचे पारंपारिक नृत्य आहे. विशेष तिथीला किंवा सणाच्या दिवशी सतनामी जैतखामची स्थापना करतात आणि त्याभोवती वर्तुळात नाचतात आणि गातात. पंथी नृत्याची सुरुवात देवतांच्या स्तुतीने होते. पंथी गीतांचा मुख्य विषय म्हणजे गुरू घासीदासांचे चरित्र. अध्यात्मिक संदेशासोबतच पंथी नृत्य गीतांमध्येही मानवी जीवनाचे महत्त्व आहे. पंथी नृत्य हे नाव गुरु घासीदास यांच्या पंथाशी ओळखले जाते. पंथी नृत्याची मुख्य वाद्ये मांदर आणि झांज आहेत. पंथी नृत्य हे वेगवान नृत्य आहे. नृत्याच्या आरंभ विलम्बित असला तरी शेवट वेगाच्या शिखरावर असतो. नर्तकांच्या गतिमान हावभावांमध्ये वेग आणि ताल यांचा समन्वय दिसून येतो. गाण्याचा लय आणि मृदंग जितका वेगवान होईल तितक्याच पंथी नर्तकांच्या शारीरिक हालचालीही वेगवान होतात. खेड्यापाड्यात स्त्री-पुरुष वेगळ्या गटात नाचतात. डोक्यावर कलश घेऊन महिला नाचतात. मुख्य नर्तक गाण्याची एक ओळ उचलतो आणि इतर नर्तक नाचतात आणि त्याची पुनरावृत्ती करतात. बारा सदस्य श्री देवदास बंजारे आणि त्यांच्या मित्रांनी पंथी नृत्याची स्थापना केली आहे.
पुढील क्रम श्री ललित उसेंडी आणि मित्र, छत्तीसगड यांनी गेडी नृत्य सादर केले. नवाखानी, जाड, जत्रा आणि शेष हे मुरिया जमातीचे मुख्य सण आहेत. प्रत्येकजण नृत्य आणि गाण्यात तितकाच निपुण आहे. ककसार हे धार्मिक नृत्य गाणे आहे. ककसार उत्सव वर्षातून एकदा येतो. यावेळी गायलेल्या गाण्याला ककसार पाटा म्हणतात. गावातील धार्मिक स्थळी हा प्रकार घडतो. मुरिया लोकांमध्ये असे मानले जाते की लिंगोदेव (शंकर) यांच्याकडे अठरा वाद्ये होती. त्याने सर्व वाद्ये मुरिया लोकांना दिली. त्यानंतर लिंगोदेवाला प्रसन्न करण्यासाठी मुरिया अठरापैकी सर्व उपलब्ध साधनांसह काकसरमध्ये गातात वाद्ये वाजवतात. रात्री देवतेला सजविले जाते आणि रात्रभर तरुणांकडून नृत्य केले जाते. नृत्यादरम्यान तरुण पुरुष त्यांच्या कमरेला पितळी किंवा लोखंडी घंटा बांधतात. हातात छत्री आणि डोक्यावर सजावट घेऊन ते नाचतात. गेंडी नृत्य, ज्याला मुरिया लोक डिटोंग पॅच म्हणतात, ते लाकडी गेंडीवर केले जाते. यात फक्त नृत्य आहे, गाणी गायली जात नाहीत. गेंडी नृत्य हे अत्यंत गतिमान नृत्य आहे. नृत्य कला प्रकाराच्या दृष्टिकोनातून डिटोंग गेंडी हे घोटूलचे मुख्य नृत्य आहे.
