देवी भागवत पुराणानुसार, वर्षभरात चार नवरात्र साजरी केल्या जातात, ज्यात दोन गुप्त नवरात्री, शारदीय नवरात्री आणि बसंती नवरात्री या चैत्र नवरात्री आहेत. वास्तविक, या चारही नवरात्री ऋतूचक्रावर आधारित आहेत आणि सर्व ऋतूंच्या संधि काळात साजऱ्या केल्या जातात. शारदीय नवरात्री वैभव आणि आनंद देणारी आहे. गुप्त नवरात्री तंत्रसिद्धीसाठी खास आहे तर चैत्र नवरात्री आत्मशुद्धी आणि मुक्तीसाठी आहे. तसे, अध्यात्मिक दृष्टिकोनातून सर्व नवरात्रीचे स्वतःचे महत्त्व आहे. अध्यात्मिक दृष्टिकोनातून, हा निसर्ग आणि मनुष्याच्या मिलनाचा काळ आहे. निसर्ग ही मातृशक्ती आहे, त्यामुळे या वेळी देवीची पूजा केली जाते.
नवरात्रीमागील वैज्ञानिक आधार असा आहे की पृथ्वीद्वारे सूर्याच्या क्रांतीच्या काळात वर्षातील चार संधि असतात, त्यापैकी वर्षातील दोन मुख्य नवरात्री मार्च आणि सप्टेंबर महिन्यात येणाऱ्या गोल संधिंमध्ये येतात. ही अशी वेळ असते जेव्हा जंतूंचा हल्ला होण्याची शक्यता असते. ऋतूमध्ये अनेकदा शारीरिक व्याधी वाढतात. त्यामुळे त्या वेळी निरोगी राहून शरीर शुद्ध ठेवण्यासाठी आणि शरीर आणि मन शुद्ध आणि पूर्णपणे निरोगी राहण्यासाठी या प्रक्रियेचे नाव 'नवरात्र' आहे.
