रक्षाबंधनाच्या सणाशी अनेक कथा निगडीत आहेत. आम्ही इथे रक्षाबंधन यासंबंधी प्रसिद्ध कथा देत आहोत.
लक्ष्मी देवींनी बळीला बांधली राखी
जेव्हा देव वामनाच्या रूपात राजा बळीकडे आले तेव्हा देवाने राजा बळीकडून तीन पायऱ्या जमीन मागितली होती. देवाने अवघ्या दोन पावलांमध्ये संपूर्ण पृथ्वी आणि आकाश मोजले, मग राजा बळीला समजले की देव आपली परीक्षा घेत आहे, त्याने तिसरे पाऊल डोक्यावर ठेवण्यास सांगितले. यानंतर भगवानांनी राजा बळीला काहीतरी मागायला सांगितले.
राजा बळीने भगवान विष्णूंकडे वरदान मागितले की आपण पाताळ लोकात चार महिने पहारेकरी म्हणून राहावे. तेव्हापासून भगवान विष्णूंनी लक्ष्मी माताजींना स्वर्गात सोडले आणि वर्षातील चार महिने राजा बळीचे रक्षण करू लागले आणि पहारेकरी म्हणून राहू लागले.
रक्षाबंधनाच्या दिवशी श्री लक्ष्मीजी स्वर्गातून चमकणारी राखी घेऊन आल्या. लक्ष्मीजींनी राजा बालीला आपला भाऊ बनवले आणि त्यासोबत पुतण्यांना आणि वहिनीलाही राखी बांधली. जेव्हा राणीने हिरा आणि मोत्याचे ताट आणले तेव्हा श्री लक्ष्मीजी म्हणाल्या की वहिनी, घरात खूप हिरे आणि मोती आहेत, म्हणून मी माझ्या पतीला (भगवान विष्णूजी) मुक्त करण्यासाठी येथे आले आहे.
अशाप्रकारे श्री लक्ष्मीजी राजा बळीची बहीण बनली आणि भगवान विष्णूंना आपल्यासोबत घेऊन गेली.
द्रौपदी आणि भगवान श्रीकृष्णाचे रक्षाबंधन
एकदा भगवान श्रीकृष्णांच्या हाताला दुखापत झाली आणि हातातून रक्त वाहू लागले. द्रौपदीने ते पाहिल्यावर लगेच आपल्या साडीतून कापड फाडून त्यावर पट्टी बांधली. मग श्रीकृष्ण या बंधनाचे ऋणी झाले आणि दुशासन द्रौपदीचे वस्त्रहरण करण्याचा प्रयत्न करत असताना श्रीकृष्णाने द्रौपदीचे रक्षण केले आणि तिची लाज वाचवली. असे म्हणतात की, ज्या दिवशी द्रौपदीने आपल्या पल्लूने भगवान श्रीकृष्णाच्या मनगटाभोवती कापड बांधले, तो दिवस श्रावण पौर्णिमा होता, तेव्हापासून या दिवशी रक्षाबंधनाचा सण साजरा केला जाऊ लागला.
इंद्राणी शचीने देवराज इंद्राला राखी बांधली
भविष्य पुराणात एक आख्यायिका आहे, त्यानुसार एकदा देवराज इंद्र आणि वत्रासुर यांच्यात भयंकर युद्ध झाले. या युद्धात देवराज इंद्राचे रक्षण करण्यासाठी इंद्राणी शचीने श्रावण पौर्णिमेच्या दिवशी देवराज इंद्राच्या मनगटावर राखी बांधली, ज्याने युद्धात देवराज इंद्राचे रक्षण केले आणि युद्धात त्यांचा विजय झाला. रक्षाबंधनाची ही कथा सत्ययुगात घडली.
सिकंदरच्या पत्नीने पेरुच्या राजा पाठवली होती राखी
सिकंदरने जगभर आपला झेंडा फडकावण्याचा विचार केला होता, तो भारताच्या सीमेवर चौफेर लढा देत जिंकून आलेल्या भारतात प्रवेश केलं आणि राजा पेरूचा सामना केला, पेरूचा राजा हा खूप पराक्रमी, बलवान आणि शूर माणूस होता, त्याने आधीच त्याचा पराभव केला होता. युद्धात धूळ चावल्यानंतर सिकंदरच्या पत्नीने आपल्या पतीच्या रक्षणासाठी पेरूच्या राजाकडे राखी पाठवली.
पेरूचा राजा चकित झाला पण राखीच्या डागांच्या आदरापोटी त्याने ती आपल्या मनगटावर बांधली. जेव्हा सिकंदर आणि राजा पेरू समोरासमोर आले आणि राजा पेरूने सिकंदरला मारण्यासाठी तलवार उगारली तेव्हा त्याने मनगटावर राखी बांधलेली पाहून तलवार थांबवली आणि त्याला कैद करण्यात आले.
दुसरीकडे पेरूच्या राजाच्या मनगटावर पत्नीने पाठवलेली राखी सिकंदरने पाहिल्यावर त्यानेही आपले मोठे मन दाखवून राजा पेरूला मुक्त केले आणि राज्य परत केले.
ऐतिहासिक काळात चित्तोडच्या राणी कर्मवतीने हुमायूं बादशहाला राखी पाठवली व बादशहाने पण आपल्या या बहिणीचे बहादुरशहाने केलेल्या आक्रमणापासून संरक्षण केले.
आलमगीर बादशहा दिल्लीवर राज्य करीत होता. त्याच्या प्रधानाने कट आखून बादशहाचा खून केला व प्रेत नदीत टाकून दिले. एका स्त्रीने ते पाहिले. प्रेत वाहून जाऊ नये म्हणून तिने प्रेत पाण्याबाहेर काढले आणि प्रेताचा वाली येईपर्यंत प्रेताजवळ बसून राहिली. बऱ्याच वेळानंतर बादशहाच्या शोधात सैनिक तेथे आले. बादशहाचा मुलगा शहाआलम याने त्या हिंदू स्त्रीचे आभार मानले. तिला आपली बहीण मानले. ती हिंदू स्त्री पुढे दरवर्षी शहाआलमला राखी बांधू लागली. ही प्रथा पुढे अकबरशहा व बहादूरशहा यांनीही चालू ठेवली. इतिहासात याचा उल्लेख आहे. मुघल बादशहानी पवित्र मानलेला हिंदूंचा हा एकमेव सण आहे.