Sarva Pitru Amavasya 2025: सर्व पितृ अमावस्या हा आपल्या पूर्वजांचे स्मरण करण्यासाठी, कृतज्ञता व्यक्त करण्यासाठी आणि त्यांच्या आत्म्याच्या शांतीसाठी प्रार्थना करण्यासाठी समर्पित दिवस आहे. या दिवशी श्रद्धापूर्वक तर्पण (अर्पण), दान करणे आणि पितृ चालीसा पठण केल्याने कुटुंबाला त्यांच्या पूर्वजांचे आशीर्वाद मिळतात याची खात्री होते.
हिंदू धर्मात अमावस्या दिवसाचे विशेष महत्त्व आहे, परंतु अमावस्या दिवस, ज्याला सर्व पितृ अमावस्या किंवा महालया अमावस्या असेही म्हणतात, तो विशेषतः पूर्वजांना समर्पित आहे. या दिवशी, भक्त त्यांच्या पूर्वजांच्या शांती आणि उद्धारासाठी श्राद्ध (श्रद्धा), तर्पण (अर्पण) करतात आणि पूजा करतात. असे मानले जाते की या दिवशी केलेल्या प्रार्थना आणि चालीसा पठणाने पूर्वज प्रसन्न होतात आणि कुटुंबाला सुख, समृद्धी आणि दीर्घायुष्य लाभते.
हा पितृपक्ष पंधरवडाचा शेवटचा दिवस आहे. ज्या पूर्वजांचे श्राद्ध विधी संपूर्ण पंधरवड्यात केले जात नाहीत किंवा ज्यांची जन्मतारीख अज्ञात आहे अशा पूर्वजांसाठी श्राद्ध विधी या दिवशी केले जातात. याला "सर्वपित्री अमावस्या" म्हणतात कारण हा दिवस सर्व पितरांना समर्पित आहे. शास्त्रांनुसार, देव पितरांच्या समाधानाने प्रसन्न होतात आणि त्यांच्या आशीर्वादाने कुटुंबात समृद्धी येते.
पूजा विधी
सकाळी स्नान करा आणि स्वच्छ कपडे घाला.
पिंपळाच्या झाडाखाली दिवा लावा आणि पाणी अर्पण करा.
तीळ, पाणी, दूध आणि फुले वापरून पूर्वजांना नैवेद्य अर्पण करा.
ब्राह्मणांना अन्न आणि दान अर्पण करणे शुभ मानले जाते.
संध्याकाळच्या वेळी कुटुंबासह चालीसा पाठ करा.
श्रद्धा आणि भक्तीचे महत्त्व
सर्व पितृ अमावस्येला केलेले विधी पूर्ण श्रद्धेने आणि भक्तीने केले तरच फलदायी ठरतात. केवळ औपचारिकता फायदेशीर नाही. शास्त्रांमध्ये असे म्हटले आहे की "श्राद्धय दत्तम सुखम भवति", म्हणजेच केवळ भक्तीने केलेले नैवेद्य पूर्वजांना संतुष्ट करतात.
समाज आणि कुटुंबावर परिणाम
आजही, गावांमध्ये आणि शहरांमध्ये सर्व पितृ अमावस्येला सामूहिक तर्पण (नैवेद्य) केले जाते. कुटुंबे त्यांच्या पूर्वजांच्या स्मृतीप्रित्यर्थ विधी करण्यासाठी एकत्र जमतात. ही परंपरा केवळ धार्मिकच नाही तर सामाजिक संबंधाचे प्रतीक देखील आहे. ती नवीन पिढीला त्यांच्या पूर्वजांचा आदर करण्यास आणि त्यांच्या परंपरा पुढे नेण्यास शिकवते. धार्मिक श्रद्धेच्या पलीकडे, जर आपण वैज्ञानिक दृष्टिकोनातून पाहिले तर, पितृ पक्षात हवामान बदलते. या काळात पूर्वजांना पाणी आणि अन्न अर्पण करण्याची परंपरा प्रत्यक्षात निसर्ग आणि सजीव प्राण्यांना पोषण देण्याचे प्रतीक आहे. ही परंपरा आपल्याला पर्यावरण संरक्षण आणि जीवन संतुलनाचा संदेश देखील देते.
श्रद्धेबद्दल जाणून घ्या
सर्वपित्री अमावस्या हा आपल्या पूर्वजांचे स्मरण करण्यासाठी, कृतज्ञता व्यक्त करण्यासाठी आणि त्यांच्या आत्म्याच्या शांतीसाठी प्रार्थना करण्यासाठी समर्पित दिवस आहे. या दिवशी श्रद्धापूर्वक तर्पण (अर्पण) अर्पण करणे, दान करणे आणि पितृ चालीसा पाठ करणे हे सुनिश्चित करते की पूर्वजांचे आशीर्वाद कुटुंबात राहतील. ही परंपरा आपल्याला आपल्या मुळांना विसरू नका आणि आपल्या मुलांना त्यांच्याबद्दल सांगण्यास शिकवते.
पितृ चालीसा पाठ
सर्वपित्री अमावस्येला "पितृ चालीसा" सामान्यतः पठण केली जाते. ती पूर्वजांचा महिमा, त्यांचे आशीर्वाद आणि त्यांच्याशी संबंधित विधींचे वर्णन करते. या चालीसा पठण केल्याने पूर्वजांच्या आत्म्याला शांती मिळते, कुटुंबातील संघर्ष आणि रोग दूर होतात, आर्थिक परिस्थिती मजबूत होते आणि मुलांना यश आणि दीर्घायुष्याचे आशीर्वाद मिळतात.
पितृ चालीसा
दोहा
जय-जय पितृ देव प्रभु, सुनहु करुनानिधान। दुःख दरिद्र नाशहु, करहु सदा कल्याण॥
चालीसा
जय पितृ देव महा बलशाली।
करहु कृपा जगत हितकारी॥
स्मरण करौं मैं शरण तुम्हारी।
हरहु शोक भवसागर भारी॥ 1॥
संतान सुख तुमसे ही पावै।
श्रद्धा भाव जपत मन भावै॥ 2॥
धर्म-अर्थ-काम-मोक्ष प्रदाता।
तुम बिनु नहीं कोई त्राता॥ 3॥
गायत्री जप, तर्पण, अर्पण।
सब विधि होय कृपा भव-हरण॥ 4॥
जन्म-जन्म के पाप निवारे।
जो जन ले चालीसा ध्यावे॥ 5॥
भक्त तुम्हारे दीन दुःखारी।
सदा सहाय करो त्रिशंकु भारी॥ 6॥
पितृ पावन कृपा तुम्हारी।
होय सभी बाधा संवारी॥ 7॥
श्राद्ध तर्पण जो श्रद्धा कीना।
फल अनंत पावै वो मीना॥ 8॥
सकल मनोरथ सिद्धि करावे।
भव-भय बन्धन दूर भगावे॥ 9॥
धरनी आकाश जल अवगाहा।
सबमें व्याप्त तुम्हारा वासा॥ 10॥
जो जन श्रद्धा से गुण गावे।
सकल सुफल मनचाहा पावे॥ 11॥
कृपा करहु नाथ अब मो पर।
काटहु संकट, संकट घोर॥ 12॥
Disclaimer: या लेखातील माहिती ज्योतिष, पौराणिक आणि धार्मिक श्रद्धांवर आधारित आहे आणि ती केवळ सामान्य माहितीसाठी सादर केली आहे. वेबदुनिया याला दुजोरा देत नाही. अधिक माहितीसाठी, कृपया संबंधित क्षेत्रातील तज्ञांचा सल्ला घ्या.
