गुरु नानक देवजी यांचा जन्म पंजाबमधील शेडखुपुरा जिल्ह्यातील तलवंडी या गावात झाला. दरवर्षी कार्तिक पौर्णिमेचा दिवस गुरु नानक दिन म्हणून साजरा केला जातो. गुरु नानक जी त्यांच्या अनेक महान कार्यांसाठी ओळखले जातात. सांप्रदायिक एकता, सत्य, शांती, सौहार्दाचे ज्ञान सामायिक करण्यासाठी गुरु नानक जी यांचे जगभरात स्मरण केले जाते. यासोबतच शीख समाजाची पायाभरणी करण्याचे उद्दिष्ट गुरु नानक जी यांना देण्यात आले आहे. गुरू नानक यांचे 22 सप्टेंबर 1539 रोजी मुघल साम्राज्य, पाकिस्तान, करतारपूर येथे निधन झाले.
गुरु नानक जी यांचे जीवन नेहमीच महान कार्यांसाठी ओळखले जाते आणि आजही लोक त्यांच्या शिकवणींचे पालन करण्याचा प्रयत्न करतात. गुरु नानक यांच्या वडिलांचे नाव बाबा कालूचंद बेदी आणि आईचे नाव त्रिपती असे होते. त्याच्या आई-वडिलांनी त्याचे नाव नानक ठेवले होते. नानक यांचे वडील गावातील स्थानिक महसूल प्रशासनाचे अधिकारी होते. गुरु नानकजी लहानपणापासूनच बुद्धिमान होते. नानकजींना बालपणातच अनेक भाषांचे ज्ञान प्राप्त झाले होते. लहानपणापासूनच नानकजींना फारसी आणि अरबी भाषांचे उत्तम ज्ञान होते. 1485 साली नानकजींनी दौलत खान लोधी यांच्या भांडारात अधिकारी म्हणून नियुक्ती घेतली. नानकजींचा विवाह 1487 साली झाला होता. लग्नानंतर त्यांना दोन मुले झाली. त्यांना पहिला मुलगा 1491 मध्ये झाला आणि दुसरा मुलगा 1496 मध्ये झाला.
गुरु नानक जी त्यांच्या महान उद्देशाच्या ज्ञानासाठी देखील ओळखले जातात. गुरू नानक यांनी संपूर्ण जगाला त्यांचा उद्देश सांगण्यासाठी त्यांचे घर सोडले होते. घर सोडून, गुरु नानक त्यांच्या तत्त्वांचा आणि नियमांचा प्रचार करण्यासाठी बाहेर पडले आणि संन्यासी रूप धारण केले. गुरू नानकजींनी दुर्बल लोकांना मदत करण्यासाठी भरपूर प्रचार केला. त्याच बरोबर गुरू नानक यांनी भेदभाव, मूर्तिपूजा आणि धार्मिक श्रद्धा यांच्या विरोधात प्रचार सुरू ठेवला. आपल्या विचारांचा प्रसार करण्यासाठी त्यांनी अनेक हिंदू आणि मुस्लिम धर्माच्या ठिकाणी प्रवास केला.
गुरु नानकजींच्या जीवनाचा प्रवास 25 वर्षे चालला. या 25 वर्षात गुरू नानकजींनी आपल्या कार्याचा मोठ्या उत्साहाने प्रचार केला आणि अखेरीस श्री गुरु नानक देवजींनी आपली 25 वर्षांची यात्रा संपवली आणि नानक पंजाबमधील करतारपूर नावाच्या गावात राहू लागले. आणि नंतर गुरु नानकजींनी याच ठिकाणी अखेरचा श्वास घेतला. गुरु नानक यांच्या निधनानंतर 12 वर्षांनी भाई गुरुदास यांचा जन्म झाला. जे लहानपणापासून शीख मिशनमध्ये सामील झाले होते. त्यांनी शीख समाजासाठी खूप काही केले. त्यामुळे ठिकठिकाणी शीख समुदाय निर्माण झाले आणि धर्मशाळाही उघडल्या गेल्या.
गुरु पर्व किंवा प्रकाश पर्व हे गुरु नानक यांच्या जन्मदिनी साजरे केले जाते. कार्तिक पौर्णिमेच्या दिवशी गुरु नानक उत्सव श्रद्धेने आणि आनंदाने साजरा केला जातो. गुरु नानक देवजी यांचा जन्म 15 एप्रिल 1469 रोजी राय भोई की तलवंडी येथे झाला जे आता पाकिस्तानच्या पंजाब प्रांतातील नानकाना साहिब आहे. ननकाना साहिब गुरुद्वारा देखील याच ठिकाणी आहे जे शिखांचे प्रसिद्ध धार्मिक स्थान मानले जाते. दरवर्षी गुरुपर्वानिमित्त ननकाना साहिबमध्ये मोठी गर्दी असते. ननकाना साहिब व्यतिरिक्त, भारतातील अनेक गुरुद्वारांमध्ये नगर कीर्तन आयोजित केले जातात आणि लंगर केले जाते. गुरुद्वारांची सजावटही पाहण्यासारखी असते.
शीख समाजाचे पहिले गुरु नानक देवजी होते. गुरु नानक देवजींनी शीख समाजाचा पाया घातला होता. गुरु नानक देवजींना बाबा नानक आणि नानक शाह असे संबोधले जाते. गुरु नानक जी उपजत नैतिकता, कठोर परिश्रम आणि सत्यतेचा संदेश देतात. शीख धर्माची प्रार्थना जपजी साहिब ही गुरु नानक देव जी यांनी लिहिली होती, जी लोक सिमरन करतात आणि गुरु नानक देवजींना घरात सुख आणि शांती मिळावी यासाठी प्रार्थना करतात. शीख धर्माच्या गुरूंमध्ये पहिले गुरू - नानक देव, दुसरे गुरू - गुरू अंगद देव, तिसरे गुरू - गुरू अमर दास, चौथे गुरू - गुरु राम दास, पाचवे गुरू - गुरु अर्जन देव, सहावे गुरू - गुरु हरगोविंद, सातवे गुरु - गुरु हर राय, आठवे गुरु - गुरु हर किशन, नववे गुरु - गुरु तेग बहादूर आणि दहावे गुरु - गुरु गोविंद सिंग जी यांचा समावेश होतो.
