श्रावण महिन्यात शुक्रवारी जिवती मातेची पूजा करण्याची प्रथा अतिशय लोकप्रिय आहे. जिवती माता ही माता पार्वतीचे एक रूप मानली जाते, जी संतान रक्षण आणि सुख-समृद्धी देणारी देवता म्हणून पूजली जाते. श्रावण हा महिना भगवान शंकर आणि माता पार्वती यांच्याशी संबंधित आहे, आणि शुक्रवार हा मातेचा विशेष वार मानला जातो. त्यामुळे या दिवशी जिवती मातेची पूजा केली जाते. ही पूजा मुलांच्या दीर्घायुष्यासाठी, त्यांच्या रक्षणासाठी आणि कुटुंबाच्या कल्याणासाठी केली जाते.
श्रावणातील शुक्रवाराला जिवती मातेची पूजा करण्यामागील कारणे:
जिवती माता मुलांचे रक्षण करते आणि त्यांना निरोगी ठेवते अशी श्रद्धा आहे.
शुक्रवार हा देवीचा वार मानला जातो, त्यामुळे या दिवशी पूजा करणे शुभ मानले जाते.
श्रावण हा पवित्र महिना असून, या काळात पूजा-अर्चनेचे विशेष महत्त्व आहे.
जिवतीची पूजा कशी करावी?
जिवती मातेची पूजा साध्या पद्धतीने घरी करता येते.
साहित्य:
जिवती मातेची मूर्ती किंवा चित्र (सामान्यतः तांदळाच्या पिठाने बनवलेले चित्र)
हळद, कुंकू, गंध, फुले, तांदूळ
पान-सुपारी, नारळ, फळे
साखर, खडीसाखर, खजूर, खवा (प्रसादासाठी)
धूप, दीप, कापूर
पंचामृत (दूध, दही, तूप, मध, साखर)
पाण्याने भरलेला तांब्या, पाट-पाणी
लाल कापड (आसनासाठी)
पूजेची पद्धत:
स्वच्छ जागा निवडा आणि लाल कापडावर जिवती मातेची मूर्ती किंवा चित्र ठेवा.
जर तुम्ही तांदळाच्या पिठाने चित्र बनवत असाल, तर स्वच्छ भिंतीवर किंवा कागदावर जिवती मातेचे चित्र काढा.
स्नान करून स्वच्छ वस्त्र परिधान करा.
हातात पाणी, फूल आणि अक्षता घेऊन संतानाच्या रक्षणासाठी आणि कुटुंबाच्या सुखासाठी संकल्प करा.
श्रावण शुक्रवारी जिवतीची पूजा करताना “जरे जीवन्तिके देवि बालयुक्ते प्रमोदिनी। रक्षाव्रते महाशक्ति पूर्णकामे नमोस्तुते।।” हा श्लोक म्हणावा.
दूर्वा, फुले, आघाड्याची पाने या तिन्हींची माळ तयार करुन देवीला अर्पण करावी.
देवीला 21 मण्यांचे कापसाचे गेजवस्त्र घालावे.
जिवती मातेला हळद, कुंकू, गंध, फुले आणि अक्षता अर्पण करा.
पंचामृताने अभिषेक करा (किंवा फक्त दूध अर्पण करा).
धूप, दीप आणि कापूर लावून आरती करा.
गूळ आणि चणे-फुटाण्यांचा आणि पुरणा-वरणाचा नैवेद्य दाखवावा.
सवाष्णीला जेवायला बोलवावे तसेच देवीची आणि सवाष्णीची ओटी भरावी.
घरातील मुलांना पाटावर बसवून त्यांचे औक्षण करावे तसेच मुले परगावी असल्यास चारही दिशांना अक्षता टाकाव्या आणि देवी आईला संतान सुरक्षेची प्रार्थना करावी. देवीला म्हणावे "हे जिवती माते, माझ्या मुलांचे रक्षण कर, त्यांना दीर्घायुष्य, आरोग्य आणि सुख दे. माझ्या कुटुंबावर तुझी कृपा राहो."
पूजा पूर्ण झाल्यावर प्रसाद कुटुंबातील सर्वांना आणि विशेषतः मुलांना द्या.
जिवती मातेची कथा वाचा किंवा ऐका. काही ठिकाणी स्थानिक कथा प्रचलित असतात, ज्या संतान रक्षणाशी संबंधित असतात.
नियम
पूजा करताना मन शुद्ध आणि श्रद्धा ठेवा.
मुलांना पूजेच्या ठिकाणी बसवून त्यांच्यासाठी प्रार्थना करा.
स्थानिक प्रथेनुसार पूजेच्या पद्धतीत थोडा बदल असू शकतो, त्यामुळे स्थानिक परंपरांचा आदर करा.
काही ठिकाणी, जिवती मातेचे चित्र पूजेनंतर पाण्यात विसर्जित केले जाते.
