देवांचे शिल्पकार भगवान विश्वकर्मा जयंती

विश्वकर्मा जयंतीच्या दिवशी देवतांचे शिल्पकार भगवान विश्वकर्मा यांची विशेष पूजा केली जाते. तसे तर विश्वकर्मा जयंतीच्या तारखेबाबत मतभेद असून हा सण उत्तर  भारतात फेब्रुवारीमध्ये तर दक्षिण भारतात सप्टेंबरमध्ये साजरा केला जातो.

विश्वकर्माजींनी त्रेतायुगात सुवर्ण लंका बांधली, पुष्पक विमान, तर द्वापर युगात द्वारका शहर बांधले. याशिवाय देवतांचे महाल, रथ आणि शस्त्रेही विश्वकर्मानेच तयार  केल्याचे सांगण्यात येतं. घर बांधणारे, फर्निचर बनवणारे तसेच यंत्रसामग्रीशी आणि कारखान्यांशी निगडित लोकांसाठी हा सण खूप महत्तवाचा आहे. या सर्व लोकांसाठी  विश्वकर्मा जयंती हा मोठा सण आहे.

विश्वकर्माजींच्या विशेष कार्यांपैकी एक म्हणजे सुवर्ण लंकेचे बांधकाम. लंकेबाबत अनेक समजुती प्रचलित आहेत. असा विश्वास आहे की असुर माल्यवान, सुमाली आणि  माली यांनी विश्वकर्माला असुरांसाठी एक विशाल इमारत बांधण्याची विनंती केली होती. या तीन असुरांची प्रार्थना ऐकून विश्वकर्माजींनी समुद्रकिनारी असलेल्या त्रिकुट  नावाच्या पर्वतावर सोन्याची लंका बनवली.

दुसरी मान्यता अशी आहे की सुवर्ण लंकेचा राजा कुबेर देव होता. रावण हा कुबेर देवाचा सावत्र भाऊ होता. जेव्हा रावण शक्तिशाली झाला तेव्हा त्याने त्याचा भाऊ कुबेरकडून  सुवर्ण लंका हिसकावून घेतली. विश्वकर्माजींनी कुबेरसाठी पुष्पक विमानही बनवले होते, हे विमानही रावणाने हिसकावले होते.

द्वापर युगात श्रीकृष्णाने कंसाला वश केले तेव्हा कंसाचा सासरा जरासंध श्रीकृष्णाला मारण्यासाठी मथुरेवर वारंवार हल्ले करू लागला. श्रीकृष्ण आणि बलराम प्रत्येक वेळी  त्याचा पराभव करत असत, परंतु जरासंधचे आक्रमण वाढू लागले तेव्हा श्रीकृष्णाने मथुरेचे रक्षण करण्यासाठी मथुरा सोडण्याचा निर्णय घेतला. त्यावेळी श्रीकृष्णाने  विश्वकर्माला सुरक्षित ठिकाणी स्वतंत्र नगर वसवण्यास सांगितले होते. त्यानंतर विश्वकर्माजींनी द्वारका शहर वसवले. यानंतर श्रीकृष्ण-बलराम आणि यदुवंशी द्वारका नगरीत  राहायला गेले.

Edited by - Priya Dixit