हिंदू धर्मात एकादशीचे विशेष महत्त्व आहे. एकादशी तिथी भगवान विष्णूला समर्पित आहे. दर महिन्याला दोन एकादशी तिथी असतात. पहिली एकादशी कृष्ण पक्षात आणि दुसरी शुक्ल पक्षात येते. भाद्रपद महिन्यातील शुक्ल पक्षातील एकादशीला परिवर्तिनी एकादशी म्हणतात. धार्मिक श्रद्धेनुसार, या तिथीला चातुर्मासाच्या झोपेच्या वेळी भगवान विष्णू आपली बाजू बदलतात. म्हणजेच भगवान विष्णूच्या झोपलेल्या अवस्थेत बदल होतो. म्हणूनच त्याला परिवर्तिनी एकादशी म्हणतात.
परिवर्तिनी एकादशीची तारीख केव्हापर्यंत-
हिंदू दिनदर्शिकेनुसार, एकादशी तिथी गुरुवार, 16 सप्टेंबर रोजी सकाळी 09:39 पासून सुरू होईल आणि 17 सप्टेंबरच्या सकाळी 08:08 पर्यंत चालू राहील. यानंतर, द्वादशीची तारीख होईल. 16 सप्टेंबरला एकादशी तिथी संपूर्ण दिवस राहील. उदय तिथीला व्रत ठेवण्याच्या श्रद्धेनुसार, 17 सप्टेंबर शुक्रवारी व्रातिवली एकादशीचा उपवास ठेवला जाईल.
परिवर्तिनी एकादशी शुभ वेळ-
पुण्य काल - 17 सप्टेंबर रोजी सकाळी 06:07 ते सकाळी 08:10 पर्यंत महापुण्य कालावधी असेल. त्याचा कालावधी 02 तास 03 मिनिटे आहे.
महत्त्व-
सर्व दुःखांपासून मुक्ती देणारी परिवर्तनी एकादशी मानली जाते. हा दिवस केल्याने वाजपेय यज्ञाचे फळ मिळते. या दिवशी भगवान श्रीकृष्णाच्या बाल रूपाची पूजा केली जाते. पौराणिक कथेनुसार, या दिवशी भगवान विष्णूने वामनाच्या रूपात राजा बलीला सर्व काही दान करण्यास सांगितले होते. त्याच्या भक्तीने प्रसन्न होऊन भगवान विष्णूने त्याची मूर्ती सुपूर्द केली. या कारणास्तव याला वामन ग्यारस असेही म्हणतात.
पूजा साहित्याची यादी-
भगवान विष्णूची मूर्ती, फुले, नारळ, सुपारी, फळ, लवंग, धूप, दिवा, तूप, अक्षत, पंचामृत, भोग, तुळशी दल आणि चंदन इ.
एकादशी व्रत विधी
सकाळी लवकर उठून अंघोळ वगैरेमधून निवृत्त व्हा.
घराच्या मंदिरात दिवा लावा.
भगवान विष्णूला गंगेच्या पाण्याने अभिषेक करा.
भगवान विष्णूला फुले आणि तुळशी दल अर्पण करा.
शक्य असल्यास, या दिवशी देखील उपवास ठेवा.
देवाची पूजा करा.
देवाला अन्न अर्पण करा. लक्षात ठेवा की फक्त सात्त्विक गोष्टी देवाला अर्पण केल्या जातात. भगवान विष्णूच्या भोगात तुळशीचा समावेश करणे आवश्यक आहे. असे मानले जाते की तुळशीशिवाय भगवान विष्णू भोग स्वीकारत नाहीत.
भगवान विष्णूसोबत या पवित्र दिवशी देवी लक्ष्मीची पूजा करा.