शिवभारत अध्याय पाचवा

कवीन्द्र उवाच ॥

अथ विठ्ठलराजस्य खेलकर्णादयस्सुताः ।

धीरेण धर्मराजेन धृतराष्टात्मजा इव ॥१॥

प्रसभं शाहराजेन स्पर्धमानाः पदे पदे ।

द्विषन्न इव विद्वेषं दायादत्वाददर्शयन् ॥२॥

ते मन्त्रिणं निजामस्य म्लेच्छंमबरनायकम् ।

स्वशेमुषीविशेषेण वशीकृतमहीतलम् ॥३॥

श्रवणीयं संश्रयन्तः स्पृहयन्तः श्रियेऽन्वहम् ।

न सेहिरे महाबाहुं शाहं सूर्यसमौजसम् ॥४॥

तमन्तर्भेदमुद्भूतमात्मीयकुलसंभवम् ।

परिज्ञायेंगितज्ञेन सुधिया शाहवर्मणा ॥५॥

तमंबरं निजामं च दायादांस्तांश्च दुर्मदान् ।

पटुनात्मप्रतापेन न्यक्कृत्य निकृतिस्थितान् ॥६॥

स्वीयसैन्यसमेतेन निकेतेन जयश्रियाम् ।

महासन्नाहयुक्तेन महोत्साहेन मानिना ॥७॥

स्कन्धविन्यस्तकुन्तेन शकुन्तेशानशक्तिना ।

आनीयताचिरेणैव निजदेशस्सदेशाताम् ॥८॥

तं प्रस्थितं प्रभावेण स्थिंत जनपदे निजे ।

नैव मन्त्री निजामस्य वशीकर्तुं शशाक सः ॥९॥

तदा तेन विना तिग्मद्युतिनेव द्यमन्डलम् ।

अपि पाज्यं निजामस्य राज्यं तन्न व्यराजत ॥१०॥

येदिलस्तमथोद्वीक्ष्य भेदयोग्यमनेहसम् ।

अमुं शाहं महाबाहुं महोत्साहं महाशयम् ॥११॥

साहाय्यार्थं समानाय्य महाभृत्यैर्महामतिः ।

स्पर्धी निजामशाहस्य स्वं दुर्धर्षममन्यत ॥१२॥

येदिलस्तमथासाद्य दवानल इवानिलम् ।

ववृधे वैरिसैन्यानि विपिनानि विनिर्दहन् ॥१३॥

तपन्नात्मप्रतापेन परितस्तपनोपमः ।

स जिगाय महाबाहुरुदारग्रहमंबरम् ॥१४॥

गतिमुत्कर्षिणीं बिभ्रत् प्रभंजन इव द्रुमम् ।

बद्धमूलं निजामस्य भुजदंभं बभंज सः ॥१५॥

ततस्तेनेभराम्ण तस्मै विध्वस्तविद्विषे ।

मन्ये संतुष्य शाहाय निजमर्धपदं ददे ॥१६॥

विरुद्धमिभरामस्य समृद्धनसेवितम् ।

मुधाभिधं फलस्थानपुराधिपतिमुद्धतम् ॥१७॥

प्रतिप्रस्थाय सन्नाहशाली शैलमिवोन्नतम् ।

स भूपः प्रसभं भूरिप्रभावं पर्यभावयत् ॥१८॥

निर्जित्य केरळान् क्रूरकर्मा कार्णाटकानपि ।

स कोषमिभरामस्य पुपोष बहुतोषकृत् ॥१९॥

सोऽन्यानपि नृपानुग्रान् निगृह्य निजनीतिभिः ।

तद्राज्यमिभरामस्य रामराज्यमिवाकरोत ॥२०॥

तमिन्दुसुन्दरमुखी सुदती यदुवंशजा ।

उपाचरन्महाराजं गौरीव वृषभद्ध्वजम् ॥२१॥

सा भृशं विभ्रमवती प्रसादाभिमुखी सती ।

देवी सफलयामास पत्युस्तत्तदभीप्सितम् ॥२२॥

तस्य तस्यामजायन्त पुत्राष्षट् शुभलक्षणाः ।

तेषां मध्ये शंभुशिवौ द्वावेवान्वयवर्धनौ ॥२३॥

शिवस्तु वैष्णवं तेजोऽवतीर्य क्ष्गोणिमण्डलम् ।

समस्तभूभृतां नेता विनेता प्रतिभूभृताम् ॥२४॥

तथाहमभिधास्यामि शृणुत द्विजसत्तमाः ॥२५॥

पुरा पुरारिमाराध्य तीव्रेण तपसान्वहम् ।

निषेधाच्छ्रुतिशास्त्राणां कालः कलिरवर्धत ॥२६॥

हितावहमसाधूनां साधूनामहितावहम् ।

दैत्यास्ततस्तमासाद्य पापीयांसमनेहसम् ॥२७॥

छद्मिनो म्लेच्छरूपेण देवभूदेवविद्विषः ।

अवातरन्वसुमतीमधिविप्लावहेतवः ॥२८॥

प्रतीचीं ककुभं तावदुदीचीं तदन्तरम् ।

जगृहुस्ते बलात् प्राचीमपाचीमपि दुर्ग्रहाम् ॥२९॥

तेषां निजनयज्ञानां न यज्ञानां प्रवृत्तयः ।

तथापि तिष्यस्य बलात् भृशं ववधिरे श्रियः ॥३०॥

उत्थाप्य स्थापिताः केचित् केचिद्युद्धे निपातिताः ।

बलिभिस्तैस्ततः प्रायः क्षत्रियाः क्षीणतां गताः ॥३१॥

ततो विश्वंभरा देवी म्लेच्छभारभरार्दिता ।

प्रत्यपद्यत लोकेशं शरण्यं शरणैषिणी ॥३२॥

परितापेन महता मलिना नलिनासनम् ।

सा ववन्दे त्रयस्त्रिंशत्कोटित्रिदशवन्दितम् ॥३३॥

निवेदयित्री निर्वेदवती खेदमनेकधा ।

सा निबद्धांजलिपुटा प्रोवाच परमेष्ठिनम् ॥३४॥

त्वं पिता सर्वलोकस्य त्रयीधर्मस्थितिप्रियः ।

लोकेश मां तमोंऽभोधौ मज्जन्तीं किमुपेक्षसे ॥३५॥

त्वया विरचितं विश्वं विरिंचे यच्चराचरम् ।

दनुजैर्म्लेच्छतनुभिः तदद्य बत सीदति ॥३६॥

ये हताः प्रथमं देवैर्दुर्मदास्त्रिदशद्विषः ।

ते मां तुदन्ति तिष्येऽस्मिन् उपेत्य म्लेच्छरूपताम् ॥३७॥

दुष्टदैत्यान्तके कृष्णे निजं धामाधितिष्ठति ।

बुद्धावतारे भगवत्यापि मौनावलंबिनि ॥३८॥

दुर्जना यवनास्तात वृजितानि चितन्वते ।

त्रातारं नाधिगच्छामि नियच्छेयं कथं व्यथाम् ॥३९॥

नाहूयन्ते दिविषदो न हूयन्ते हुताशनाः ।

न वेदा अप्यधीयन्ते नाभ्यर्चन्ते द्विजातयः ॥४०॥

न सत्राणि प्रवर्तन्ते तथैव च मखक्रियाः ।

न दानानि विधीयन्ते विहीयन्ते व्रतानि च ॥४१॥

खिद्यन्ते साधवस्सर्वे भिद्यन्ते धर्मसेतवः ।

म्लेच्छधर्माः प्रवर्धन्ते हन्यन्ते धेनवोऽपि च ॥४२॥

सज्जना यान्ति विलयं व्रजन्ति क्षत्रियाः क्षयम् ।

प्रादुर्भूतमिदानीं मे यवनोभ्यो महद्भयम् ॥४३॥

विहसन्ति तथा सर्वे मां म्लेच्छवशवर्तिनीम् ।

स्थितां यथागतमुखे श्रुतिं श्रुतिविदो यथा ॥४४॥

उदभूत् पूर्वदेवेभ्यो भयं मम यदा यदा ।

तदा तदा प्रभवता भवता ह्यवितास्म्यहम् ॥४५॥

इदं निगद्य जगती जगतीनामधीश्वरम् ।

बभूव तूष्णीमित्युष्णं निश्वसन्त्यश्रुलोचना ॥४६॥

पितामहस्तामालोक्य विहस्तामस्थिरां स्थिराम् ।

एवमाश्वासयामास विश्वविश्वासवासभूः ॥४७॥

मा भैषीर्भीरु भव्यं ते भविताशु वसुन्धरे ।

स्वस्था त्वं स्थानमास्थाय स्थिरे स्थिरतरा भव ॥४८॥

मया पुरा मुरारातिस्त्वन्निमित्तं दयांबुधिः ।

प्रार्थितः परया भक्त्या स्वयमेतदुवाच माम् ॥४९॥

विधे विधेहि मा चिन्तामवधेहि वचो मम ।

भवतोऽभिमतं तावदचिरेण भविष्यति ॥५०॥

मालवर्मात्मजश्शाहवर्मा यः पार्थिवोत्तमः ।

दाक्षिणात्यो महाराजः कृतकर्मा सुलक्षणः ॥५१॥

तरसा मारुतसमस्तेजसा तपनोपमः ।

वर्वर्ति विश्वाविजयी पुण्यात्मा पृथुविक्रमः ॥५२॥

तस्य भार्या महासाध्वी जिजूर्विजयवर्धिनी ।

नन्दिनी यादवेन्द्रस्य जागर्ति जगतीतले ॥५३॥

सा मां तेजोमयं देवी स्वोदरे धारयिष्यति ।

तत्पुत्रतां प्रपद्याहं करिष्यामि तव प्रियम् ॥५४॥

स्यापयिष्यामि धर्मस्य मर्यादां भुवि शाश्वतीम् ।

यवनान् सादयिष्यामि पालयिष्यामि देवताः ॥५५॥

पुनः प्रवर्तयिष्यामि सप्ततन्त्वादिकाः क्रियाः ।

क्षेमं गवां विधास्यामि स्थितिं चापि द्विजन्मनाम् ॥५६॥

प्रतिज्ञायेति भगवान् सत्यलोकाय मां विभुः ।

समनुज्ञातवान् भद्रे स्वयं भूतभविष्यवित् ॥५७॥

अभिधायेति वसुधां समाधाय पितामहः ।

विससर्ज स्वयं सापि स्वकं लोकमलोकत ॥५८॥

तां वाचं भूतधात्री त्रिभुवनसुहितां हृत्समाधेर्विधात्रीं

वैधात्रीं न्यस्य चित्ते तमभिक्मतमथानेहसं प्रेक्षमाणा ।

म्लेच्छच्छद्मासुरेभ्योऽभ्युदितमतितरामुज्ज्ञती भीतीभारं

हंत ब्रह्मर्षिदेवद्विजकुलसहिता निर्भरं नन्दति स्म ॥५९॥

हरिरपि भुवमुच्चैर्भूरिभारायमाण -

त्रिदशरिपुसहस्राक्रान्तरूपामजस्रम् ।

सपदि सदयचित्तस्त्रातुकामः समग्रां

बत निरुपममूर्तिर्मानुषं भावमैच्छत् ॥६०॥

इत्यनुपुराणे कवीन्द्रविरचिते पंचमोऽध्यायः

विष्ण्ववतारकथनम्